terminów gramatycznych online
słowo dokonane
Cytaty
Słowa dokonane zowią się te, które oznaczają sąd, czyli zdanie o rzeczy dokonane; to jest tylko w pewnym czasie i pod pewnemi okolicznościami uważane, np. człowiek popracował i przestał.
Słowa dokonane są dwojakie, pojedyncze: np. dać, dałem, dam i t. d., rzec, rzekłem, rzekę i t. d. Takich liczba w języku naszym nie jest wielka: i złożone, które formują się ze słów pojedynczych niedokonanych, przez dodanie im rozmaitych przyimków, np. ze słowa niedokonanego pojedynczego: pisać, uformują się słowa dokonane: dopisać, odpisać, napisać, przypisać, przepisać, wypisać, wpisać, zapisać, spisać, podpisać, rozpisać i t. d.
[…] Przyjimki w słowach złożonych przemieniają niedokonane słowo w dokonane […].
Oprócz słów ciągłych i urywkowych, które zdają się być wyłączną włásnością języka naszego, są jak w całéj mowie słowiańskiéj, tak i w języku naszym słowa niedokonane, częstotliwe, dokonane, jednotliwe, a takiemi mogą być wszystkie gatunki słów opisane w poprzedzającym paragrafie [...].
[…] Słowa dokonane oznaczają działanie dokonane i do celu doprowadzone.
Słowo dokonane czyli jednotliwe, jest to słowo, które wyraża, że jakakolwiek czynność, byt lub istnienie skończyło się, albo że się też skończy. Tu należy słowo, które powstaje ze słowa i z przyimków, i dlatego zwane jest ono niekiedy przyimkowém, np. paść, upaść, spaść, przepaść, przypadło [...] słowo dokonane nie ma czasu teraźniejszego, zaś słowo niedokonane, ma czas teraźniejszy.
Trzy ostatnie słowa t. j. dokonane, niedokonane, częstotliwe, mianowane są przez niektórych gramatyków postaciami słowa, jako to: postać dokonana, postać niedokonana, postać częstotliwa.