terminów gramatycznych online
imiesłów
Participium (imiesłów). Niefinitywna (nieosobowa) forma czasownika będąca syntaktycznym derywatem regularnie tworzonym od form osobowych.
Cytaty
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
Gerundium, à według Serwiusza gramm. modus gerundivus, bądź Słowo, bądź Imie, czy też Imie-słow, oboje razem; samym tylko Łacinnikom jest własne i znajome. Grecy i Polacy go nie mają, ale miasto niego słow kończących się na iąc, ąc, lub wszy zażywają.
Dwa są imiesłowy u Anglików, jakośmy w czasowaniach widzieli czasu térazniéjszego i przeszłégo.
Kiedy w Polskim języku używamy Imiesłowów, usłyszawszy, ujrzawszy i tym podobnych w znaczeniu czynném, do Imiesłowa czasu przeszłégo Anglicy dodają having; w biérnym beeing, który osobliwie ostatni w wierszach prawie zawsze, a czasem i w prozie opuszcza się.
Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.
Imiesłowy służą do krótszego, jaśniejszego i ozdobniejszego wyrażenia myśli naszych, bez nich bowiem, musielibyśmy opisywać wyrażenie wielu wyrazami, przez co straciłoby nasze wysłowienie na krótkości, jasności i ozdobie.
[…] Wyrazy takie, jak mający, wygrany, nazywają się imiesłowami, bo są to imiona przymiotne, czyli przymiotniki urobione ze słów, łączą więc w sobie pojęcie imienia i słowa.
Imiesłów jest to wyraz urobiony ze słowa, wyrażający podobnie jak słowo czynność, stan, byt, oznaczający wzgląd czasów i odmieniający się jak przymiotnik, przez rodzaje i liczby. Imiesłów w zdaniu bywa określeniem. Imiesłów nie odmienia się przez stopnie, bo nie przymiot, ale czynność, stan, byt istot w czasie wyraża. Ale kiedy względu na czas nie oznacza, na tenczas ma znaczenie przymiotnika i stopniuje się [...].
Imiesłowy są różne według znaczenia słów. Imiesłów czynny czasu teraźniejszego kończy się na ący […]. Imiesłów czynny czasu przeszłego na ł […], a czasem na ły […]. Imiesłów czynny czasu przyszłego […]. Imiesłów bierny czasu przeszłego na any, ony, ty [...]. Imiesłów bierny czasu przyszłego [...].
Imiesłów jest to część mowy odmienna, która pochodzi od słowa, a odmienia się jak przymiotnik.