terminów gramatycznych online
położenie zależne głoski, fonemy
- Fonetyka opisowa: Benni/1923
Warianty fonemu, inaczej, alofony, są to głoski reprezentujące ten sam fonem; istniejące między takimi głoskami różnice fonetyczne są fonologicznie nierelewantne (nie wiążą się z nimi różnice znaczeniowe). Np. brak różnicy znaczeniowej między koń i koi̯ wskazuje, że głoski ń i i̯ są w. jednego fonemu. Jeżeli głoski realizujące dany fonem pozostają w dystrybucji uzupełniającej, mamy do czynienia z w. kombinatorycznymi tego fonemu, nazywanymi także w. pozycyjnymi. Sposób realizacji fonemu jest tu uzależniony od fonologicznego kontekstu, w jakim ten fonem się pojawia. Np. w pol. fonem /t/ jest realizowany jako głoska t̥ przed spółgłoskami dziąsłowymi (t̥šeba, pot̥čas), jako t́ przed /j/ lub /i/ (t́ iara, t́ irana), jako t w pozostałych kontekstach (tu, tran, pasta). (EJP 415)
Cytaty
Głoska tylnojęzykowa nosowa jest w polszczyźnie niesamoistna, gdyż napotykamy ją jedynie w położeniu zależnem, tymczasem w innych językach, jak angielski lub niemiecki, istnieje ona samodzielnie, na końcu wyrazu lub między dwiema samogłoskami, występuje więc nietylko jako wynik upodobnienia [...].
§ 68. Samogłoski w położeniu zależnem: różnice ilościowe.
Analizowaliśmy dotychczas samogłoski izolowane, tak jak się nam przedstawiają w ich typowem wymawianiu, łatwo jednak zauważyć, że przy wygłaszaniu całych wyrazów i zdań, gdzie poszczególne zgłoski różnią się między sobą siłą, także i głoski, z których się składają zgłoski, muszą się różnić pod tym względem.