Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik zdrobniały

Język: polski

Cytaty

Rzeczownik [...] — zdrobniały, gdy znaczy piesczenie kogo lub czego: piesek, kijek, — zgrubiały, gdy pośmiewisko wyraża: psisko, kozlisko, kijsko.

Dodaje się e w 2gim. spadku liczby mnogiej i w zdrobniałych, gdy w 1m. spadku liczby pojedyńczej rzeczownik miał dwie spółgłoski przed samogłoską końcową, jako: skrzydeł, skrzydełko, i t. d. od skrzydło.

Oprócz tego mogą być jeszcze rzeczowniki zdrobniałe, np. mamuńcia, ciotunia, córeczka, syneczek, konik, bacik, książeczka, piórko, nożyk itd., to jest takie, które pieszczotliwość oznaczają, i zgrubiałe, np. chłopisko, chłopczysko, babsko, konisko, bacisko itd., to jest takie, które wyrażają wstręt ku jakiej osobie lub rzecz, albo pogardę, urąganie lub lekceważenie.

Środkujące między 1em a drugiem prawidłem, i kończące się na spółgłoski czysto gardłowe g, k, i gardłowo dechowe h, ch, nieuginające się w 7m przypadku liczby pojed. i w pierwszym przypadku liczby mnogiej, zatem ma to prawidło osobne i zawiera wszystkie na te spółgłoski kończące się rzeczowniki pierwotne, pochodne, zdrobniałe rozmaite i składane ile jich tylko jest.

Dwojako używane z końcówką nin i ze współgłoską na końcu k, pierwsze rzeczowniki są jednotliwemi, a drugie częstotliwemi i po większej części zdrobniałemi.

Podajemy tu większe grupy wyrazów, w których wahania w wymowie zachodzą [...] także w zdrobniałych uformowanych od rzeczowników na -usz np. arkusik, kapelusik zam. arkuszyk, kapeluszyk.