Historical dictionary
of grammatical terms online

przyimek

Language: polski
EJP 1991, 272 Contemporary definition

Przyimek jest funkcjonalnie niesamodzielną częścią mowy, tworzącą jednostki składniowe w połączeniu z grupą imienną. Jego funkcja składniowa jest podobna do funkcji końcówek fleksyjnych przypadków zależnych: jest jednym z wykładników związków składniowych między częściami wypowiedzenia. [...].

Quotations

Imiona własne Krolestw i Prowincyi kładą się w 4tym przypadku z Przyimkiem en, na przykład; Je demeure en Pologne. Mieszkam w Polszcze.

Praepositio. Przyimek.

Jedni chcą pisać s zamiast z, w tenczas, gdy ten przyimek ma odpowiadać łacińskiemu cum.

Przyimek z nie stanowiąc syllaby, musi łączyć się ściśle z głoskami, które spływają na swoją syllabę.

Szt/1854, p. 8 Definition

Przyimek, jest wyraz który kładzie się przed imionami wszelakiemi, rządząc ich przypadkami i przed innemi częściami mowy dopomagając im do wyrażenia rozmaitych okoliczności, np. przed domem, przy tobie, dokończyć, podziśdzień.

Przyimek jest część mowy wcale nieodmienna, która się kładzie zwykle przy imionach wszelakich, dopomagając im do wyrażenia rozmaitych okoliczności, dlatego téż przyimki rządzą przypadkami imion wszelakich [...]. Przyimek sam przez siebie prawie nic nie znaczy, i dlatego sam nigdy nie bywa używany. [...] Że przyimek kładzie się zwykle przy imieniu stąd téż otrzymał swoje nazwisko.

Przyimki są: właściwe i niewłaściwe, pojedyncze i złożone, pierwotne i pochodne.

Tak zwany przyimek gaśnie razem ze swoim przewódzcą — a właściwie jest on sługą trzech panów, bo czepia się w silném spojeniu, równie tak zwanego słowa, oraz przysłówka, niestosownie przeto otrzymał miano od jednego tylko naczelnika pochodzące.

Stosunnik .... Przyimek (praepositio).

Przyimek jest najważniejszą częścią z pomiędzy nieodmiennych, bo stojąc przy imieniu wyraża stosunki zachodzące pomiędzy wyrazami, które przez samą zmianę końcówek imienia wyrazić by się nie dały.

Wyrazy: do, bez, nad, oznaczają różne stosunki zachodzące już to między osobami lub rzeczami, już to między czynnością a osobą lub rzeczą; że zaś stoją zawsze przy imieniu (...do pracy, ...bez duszy, ...nad dziecięciem), nazywamy je przeto przyimkami (=przy-imię).