terminów gramatycznych online
przyimek
Przyimek jest funkcjonalnie niesamodzielną częścią mowy, tworzącą jednostki składniowe w połączeniu z grupą imienną. Jego funkcja składniowa jest podobna do funkcji końcówek fleksyjnych przypadków zależnych: jest jednym z wykładników związków składniowych między częściami wypowiedzenia. [...].
Cytaty
Przyimki są tak nazywane, że się pospolicie kładą przy imieniu lub zaimku, oznaczając względy między osobami, rzeczami i wyobrażeniami.
Uważać należy przyimki w znaczeniu właściwém i przenośném. Używane pierwiastkowo w znaczeniu tylko właściwém np. my hand is on the table, moja ręka jest na stole, Edinburgh is near the sea, Edynburg jest blisko morza, i t. d. użyte późniéj zostały do wyrażania wszelkich względów jakie między wyobrażeniami zachodzić mogą, a zatém i tych, które my wyrażamy przez odmienne w każdym przypadku zakończenie rzeczowników. Stąd idzie że każdy niemal z angielskich przyimków rozmaicie się na polskie tłumaczy, jużto przez przypadki, jużto przez kilka odpowiadających mu przyimków.
Przyimek, jest wyraz który kładzie się przed imionami wszelakiemi, rządząc ich przypadkami i przed innemi częściami mowy dopomagając im do wyrażenia rozmaitych okoliczności, np. przed domem, przy tobie, dokończyć, podziśdzień.
Przyimek jest część mowy wcale nieodmienna, która się kładzie zwykle przy imionach wszelakich, dopomagając im do wyrażenia rozmaitych okoliczności, dlatego téż przyimki rządzą przypadkami imion wszelakich [...]. Przyimek sam przez siebie prawie nic nie znaczy, i dlatego sam nigdy nie bywa używany. [...] Że przyimek kładzie się zwykle przy imieniu stąd téż otrzymał swoje nazwisko.
Przyimki są: właściwe i niewłaściwe, pojedyncze i złożone, pierwotne i pochodne.
Pyt. A któreż są nie odmiennemi [częściami mowy]?
Odp. Następne: Przyjimki, że najczęściej kładą się przy jimionach, lub odnoszą się do nich.
2re Przysłówki, że przy słowach kładą się zwykle, lub przymiotnikach słowowych.
3cie Spójniki, spajające czyli łączące zdania i okresy, i czasem rozłączające takowe.
4te Wykrzykniki, że się wykrzykuje w strachu nagłym gniewie, radości, lub biedzie nagłej i t. d.
Przyjimki należy stanowczo odróżniać od przysłówków, i nie mieszać w użyciu jich znaczenia. Jak przysłówki nieodstępnemi są od słów, wszędzie przed słowami się piszą; tak przyjimki nieodstępnemi są przed jimionami, to jest: rzeczownikami żywotnemi i nieżywotnemi, jakiekolwiek one noszą jimiona nazwiska lub nazwy, do wszystkich rodzajów, rzeczy i stanów też same służą.
Mamy główne przyjimki najprzód z pojedyńczych głosek i głosówek powstałe, jako to: w, we, za, ze, z, s, po. Powtóre z dłuższych głosówek; Po trzecie ze słów posiłkowych dobrane Przykład z pojedyńczych: w domu, we, mnie, ze, mną, z domu, z tobą po tobie. Z dłuższych głosówek: Bez, np. bez chleba, bez soli, bez wody, bez ognia żyć nie można.
Przyjimek ten przyciskowo mocny ze, z, wykazuje różnicę z powolno syczącym słabszym s; gdzie się używa pierwszy ze i z, tam nie tylko są mocnemi wszystkie samogłoski, ale też i owe współgłoski; a przeciwnie słabszemi są przed któremi s się używa.