Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przysłówek

Język: polski
EJP 1991, 278 Definicja współczesna

Przysłówek jest częścią mowy skupiającą wyrazy, których prymarną funkcją jest funkcja określenia adwerbalnego.

Cytaty

Czasowanie Słowa Być innemi sposobami. Czas teraźniejszy. z Przeczeniem Czasują się ogulnie słowa przez wszystkie Tryby i Czasy kładąc tylko przed słowami przysłowek nie. (Ja,) nie jestem [...] z Przyrostnią Odmienia się Czas teraźniejszy słowa być, takoż Czasy przeszłe wszystkich słów, tudzież Tryb Łączący i Życzący. Ja-m jest znany i t. d.

Przysłówek (str. 5.) będąc już odmiennym, już nieodmiennym, jest niejako granicą między częściami mowy odmiennemi a nieodmiennemi, i oznacza, 1. Czas [...] 2. Miesce lub odległość [...] 3. Porządek i szyk [...] 4. Ilość [...] 5. Ilorakość i ilokrotność [...] 6. Sposob lub Przymiot: błogo, drogo, tanio, wklęsło, aby-to, stale. 7. Pytanie [...]. Twierdzenie [...] 9. Przeczenie [...] 10. Wątpliwość [...] 11. Porównanie [...] 12. Wyłączenie: tylko, szczegulnie, jedynie.

O Przysłówku.

Przysłówek odróżniłem odmienny od nieodmiennego.

Przysłówek służy do okréślenia właściwości albo Czasownika, albo Przymiotnika, albo innego Przysłówka; np. pięknie pisać, zbyt wielki, bardzo dobrze.

Przysłówki odpowiadają na trzy główne pytania jak? gdzie? kiedy? z Czasownikiem, Przymiotnikiem lub innym Przysłówkiem połączone. [...] Przysłówki służą przeto do okréślenia innych słów, wyjąwszy Rzeczownika i Spójnika.

Pod względem wywodu Przysłówki są: pierwotne, pochodne i złożone.

Pod względem znaczenia dzielą się Przysłówki na pytajne i odpowiedne czyli twierdzenia.

Przysłówek, jest wyraz wyszczególniający dokładnie różne okoliczności, słowa, przymiotnika, liczebnika, zaimka, imięsłowa i t. d., np. człowiek mocno pracuje, bardzo dobry, tylko jeden, już konający.

Ta część mowy nazywa się dlatego przysłówkiem, że się zwykle przy słowie kładzie, lubo także przy innych częściach mowy bywa bardzo często używany, np. gdzie idziesz? tu połóż!

Przysłówki tak jak inne części mowy są rozmaite, mają różne nazwiska, i dzielą się rozmaicie; atoli najgłówniejszy ich podział jest na właściwe i pochodne, czyli niewłaściwe, np. nie, tak, dobrze i t. d.

Przysłówek jest to część mowy nieodmienna, która się odnosi do słowa i określa je. [...] Przysłówek jest przymiotem słowa, jak przymiotnik jest przymiotem rzeczownika, i musi odpowiedzieć na jedno z tych czterech pytań, czy? jak? gdzie? kiedy?.

P. Co to jest przysłówek? Przysłówek jest to część mowy nieodmienna, która określa przymiotnik, inny przysłówek, najczęściéj jednak znajduje się przy słowie, i ztąd otrzymała swe nazwisko.

Piszemy wyrazy sprzecznie z obecnym wymawianiem, lecz zgodnie z ich pochodzeniem, to jest zgodnie z pisownią, a po większej części i z wymawianiem pokrewnych im wyrazów; np. mór, morzyć; głód, głodny, głodzić; blizki, stpol. przysłówek blizu; gryźć, gryź, gryzie, i t. p., i to jest pisownia etymologiczna.

Przysłówki (adverbia), wyrazy oznaczające właściwość cechy, czynności lub stanu.

II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy): A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale); 2) ★zaimek (pronomen); 3) ★czasownik (słowo, verbum); 4. ★przysłówek (adverbium); 5) ★wykrzyknik (interiectio).