Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

część mowy nieodmienna

Język: polski

Cytaty

Przysłówek, przyimek, spójnik i wykrzyknik są nieodmiennemi częściami mowy. Nieodmiennemi częściami mowy dlatego je nazywamy, że nie mogą przybierać rozmaitych form, tylko zawsze w jednym i tym samym kształcie, w jednej i tej samej postaci pozostają, czyli inaczej mówiąc, nie odmieniają się.

Nieodmienne części mowy są: przysłówek, spójnik, przyimek i wykrzyknik. Te części mowy nazywamy nieodmiennemi, albowiem przez nie ani przypadków, ani liczb, ani czasów oznaczyć nie możemy; zawsze one jeden i tenże sam kształt zatrzymują. Tak np. wyrazy: czy, gdy, jeżeli, przez, ach! - zawsze ten sam kształt i brzmienie zachowują. Nieodmienne części mowy służą częścią do tego, aby określać, częścią aby spajać, częścią zaś aby dobitniejszem uczynić znaczenie wyrazów odmiennych.

Dlatego pierwsze sześć części mowy nazywają się odmiennemi, że ulegają rozmaitym odmianom gramatycznym, i przez to zmieniają rozmaicie pierwotne swe zakończenie, pozostałe zaś cztery części mowy, są nieodmiennemi, gdyż nie ulegając żadnym odmianom gramatycznym, nie zmieniają nigdy swego zakończenia.

SPIS ROZDZIAŁÓW. [...] Części mowy odmienne. Rzeczownik [...] Przymiotnik [...] Liczebnik [...] Zaimek [...] Słowo [...] Imiesłów [....]. Części mowy nieodmienne. Przysłówek [...] Przyimek [...] Spójnik [...] Wykrzyknik [...].

Z tych dziewięciu gromad, 5 gromad jest odmiennych, tj. podlegających różnym odmianom w użyciu i z tego powodu zowiemy je częściami mowy odmiennemi; pozostałe zaś gromady są częściami mowy niedmiennemi i tylko wtenczas mogą mieć jakiekolwiek znaczenie w mowie, kiedy je z innymi wyrazami łączymy.

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami .