of grammatical terms online
część mowy nieodmienna
Quotations
Quomodo dividuntur Partes Orationis? Aliae ex illis dicuntur declinabiles: Aliae Indeclinabiles: Jednej części, z nich zową declinabiles, odmienne, á ty ná końcu się odmieniáją: á drugie Indeclinabiles, Nieodmienne, bo żadnej odmiány nie máją.
W założeniu [...] prawie nie masz dwu części mowy, czy odmiennych, czy nieodmiennych, któreby się jedna z drugą nie schodziły.
Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.
Z tych wszystkich części mowy wykrzyknik, przyimek i spojnik nazywają się w naszym języku nieodmiennemi, reszta zaś odmiennemi, ponieważ stosownie do względów myśli końcowym odmianom podlegają.
Wszystkie części mowy dzielą się na odmienne i nieodmienne. Nieodmienne są takie, które końcówek dobiérać nie mogą, a tém są ostatnie cztéry; tj. Przysłówek, Przyimek, Spójnik i Wykrzyknik.
Części mowy czyli wyrazy nieodmienne zowią się te, które swego zakończenia nigdy nie odmieniają; takowych mamy cztéry: przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik, także przyrost.
Następne trzy doby twórczego Słowa. – Części mowy nieodmienne.
IV. Zeszyt obejmie Słowotwórstwo i Spájanie Słowa, wráz ze słowotwórstwem części mowy nieodmiennnych.
Powiedz cz. odm. słowo [...] jak cz. nieodm. przysłówek [...]służącym imiesłów wzięty rzeczownie
W języku polskim części mowy jest dziesięć: istotnik, słowo, zaimek, przymiotnik, imiesłów, liczebnik, przysłówek, przyimek, spójnik, wykrzyknik. Istotnik (rzeczownik) przymiotnik i liczebnik mogą być nazwane w ogólności imieniem. Piérwsze sześć nazywają się odmiennemi, a ostatnie cztéry nieodmiennemi [...].
Przysłówek, przyimek, spójnik i wykrzyknik są nieodmiennemi częściami mowy. Nieodmiennemi częściami mowy dlatego je nazywamy, że nie mogą przybierać rozmaitych form, tylko zawsze w jednym i tym samym kształcie, w jednej i tej samej postaci pozostają, czyli inaczej mówiąc, nie odmieniają się.
Nieodmienne części mowy są: przysłówek, spójnik, przyimek i wykrzyknik. Te części mowy nazywamy nieodmiennemi, albowiem przez nie ani przypadków, ani liczb, ani czasów oznaczyć nie możemy; zawsze one jeden i tenże sam kształt zatrzymują. Tak np. wyrazy: czy, gdy, jeżeli, przez, ach! - zawsze ten sam kształt i brzmienie zachowują. Nieodmienne części mowy służą częścią do tego, aby określać, częścią aby spajać, częścią zaś aby dobitniejszem uczynić znaczenie wyrazów odmiennych.
Dlatego pierwsze sześć części mowy nazywają się odmiennemi, że ulegają rozmaitym odmianom gramatycznym, i przez to zmieniają rozmaicie pierwotne swe zakończenie, pozostałe zaś cztery części mowy, są nieodmiennemi, gdyż nie ulegając żadnym odmianom gramatycznym, nie zmieniają nigdy swego zakończenia.
SPIS ROZDZIAŁÓW. [...] Części mowy odmienne. Rzeczownik [...] Przymiotnik [...] Liczebnik [...] Zaimek [...] Słowo [...] Imiesłów [....]. Części mowy nieodmienne. Przysłówek [...] Przyimek [...] Spójnik [...] Wykrzyknik [...].
Pyt. Ileż mamy części mowy w Mowopisowni polskiej (czyli gramatyce ?). Odp. Dzięsięć następnych, pierwsze z onych szesć są odmiennemi, a cztery ostatnie nie odmiennemi.
Z tych dziewięciu gromad, 5 gromad jest odmiennych, tj. podlegających różnym odmianom w użyciu i z tego powodu zowiemy je częściami mowy odmiennemi; pozostałe zaś gromady są częściami mowy niedmiennemi i tylko wtenczas mogą mieć jakiekolwiek znaczenie w mowie, kiedy je z innymi wyrazami łączymy.
§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami .
Wykrzykniki (interjeições) są części mowy nieodmienne, któremi wyrażamy nasz żal, radość, ból, smutek, przestrach i t. d. Na prz.:
ah! ha! (a! ha!) oh! (o!) [...].
§ 124. Rzeczowniki, zaimki, przymiotniki, liczebniki i czasowniki odmieniają się przez przypadki, liczby, czasy i t. p .; dlatego te części mowy nazywają się części mowy odmienne. Przysłówki, spójniki, przyimki, wykrzykniki nie posiadają ani liczb ani przypadków ani czasów i nazywają się części mowy nieodmienne.
Części mowy, oznaczające właściwości cech (Księżyc świeci blado) nazywają się: Przysłówki. Zaliczają się one do części mowy nieodmiennych i dzielą się na: przysłówki właściwe (pięknie, dobrze...) oznaczają bowiem właściwości cech dokładnie. Przysłówki, które niedokładnie oznaczają właściwości cech są: 2. zaimkowe [...] 3. liczebnikowe (jedynie, pierwej, jedno, jeno).