Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

część mowy nieodmienna

Język: polski

Cytaty

Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.

Przysłówek, przyimek, spójnik i wykrzyknik są nieodmiennemi częściami mowy. Nieodmiennemi częściami mowy dlatego je nazywamy, że nie mogą przybierać rozmaitych form, tylko zawsze w jednym i tym samym kształcie, w jednej i tej samej postaci pozostają, czyli inaczej mówiąc, nie odmieniają się.

Nieodmienne części mowy są: przysłówek, spójnik, przyimek i wykrzyknik. Te części mowy nazywamy nieodmiennemi, albowiem przez nie ani przypadków, ani liczb, ani czasów oznaczyć nie możemy; zawsze one jeden i tenże sam kształt zatrzymują. Tak np. wyrazy: czy, gdy, jeżeli, przez, ach! - zawsze ten sam kształt i brzmienie zachowują. Nieodmienne części mowy służą częścią do tego, aby określać, częścią aby spajać, częścią zaś aby dobitniejszem uczynić znaczenie wyrazów odmiennych.

Z tych dziewięciu gromad, 5 gromad jest odmiennych, tj. podlegających różnym odmianom w użyciu i z tego powodu zowiemy je częściami mowy odmiennemi; pozostałe zaś gromady są częściami mowy niedmiennemi i tylko wtenczas mogą mieć jakiekolwiek znaczenie w mowie, kiedy je z innymi wyrazami łączymy.

§ 47. Części mowy. Mowa nasza składa się z wyrazów, dla tego wyrazy nazywają się częściami mowy. Jedne z tych wyrazów w mowie pozostają bez zmiany, w jednej stałej postaci (np. do, pomiędzy, nigdy, iż, ani, i t. d.) i te nazywamy częściami mowy nieodmiennemi; inne zaś pojawiają się w postaci coraz to innej zależnie od ich stosunku i związku z innemi wyrazami .