Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

rzeczownik nieodmienny

Hasło w cytatach: rzeczowniki nieodmienne
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Część II. O imionach liczbowych: Mucz/1825
  • Część II. Rozdz. 2. Odmiany. (Fleksya) : Jes/1886
  • Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
  • Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
EJP 1991, 294 Definicja współczesna

Rzeczowniki nieodmienne spełniając typowe dla rzeczowników funkcje składniowe, pozbawione są równocześnie morfologicznych właściwości rzeczowników: zdolności wyrażania kategorii i przypadku, i liczby za pomocą końcówek fleksyjnych.

Cytaty

Pół jest przysłówek i rzeczownik nieodmienny, rządzący 2gim przypadkiem np. pół psa, pół kozy […].

Rzeczowniki, którym pewnych przypadków lub pewnéj liczby brakuje, ułomnémi się nazywają. [...] Zupełnie są nieodmienne: lele (niewieściuch) i obce amen.

[…] Liczebniki dokładne są dziewięciorakie: {...] III. Połowiczne są złożone, z rzeczownika nieodmiennego pół i z liczebnika porządkowe, np. półtrzecia, półczwarta, półpiąta {…].

[…] Stary zaimek szczo, czo (dziś co) ściągano często w staréj polszczyźnie z przyimkami, np. zacz, ocz; przeczżeś to uczynił? Z niego składa się rzeczownik nieodmienny: ladaszczo albo ladaco i ladaszczyca […].

Z tych, rzeczowniki na: um (gimnazyum, kolegium, muzeum), pozostają, w liczbie pojedyńczéj wprawdzie nieodmienne, lecz w liczbie mnogiej odmieniają się wzorowo podług deklinacyi nijakiéj, z wyjątkiem Dopełniacza, który ma formę męską na ów.