Historical dictionary
of grammatical terms online

deklinacja

Language: polski
Etymology: łac. dēclīnātiō 'odwrócenie, zgięcie; odmiana (w gramatyce)'
EJO 1999, 109 Contemporary definition

Deklinacja. Odmiana leksemów odmiennych przez przypadki, czyli mające różne formy wyrazowe narzucane przez element kontekstu, najczęściej przez czasownik lub przyimek.

Quotations

Ják wiele rodzájow máją w języku swoim Wloszy, tyle też i Declinátiy, to jest dwie.

Owe záś pochodzące od języká łácińskiego, trzeciej deklináciej, kończące sie w máłej liczbie ná Vocalem e:

Upewniam nie záwiedziesz sie [...] gdy Declinácye i Koniugácye ktoremci prácowicie wypisał zrozumiesz, gdy Anomala Włoskie rzecz bárzo trudną, á tu w máłą kupkę zebráne przenikniesz.

Otóż jak rzeczowniki odmieniają się przez przypadki, tak znowu czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby i czasy. Tamtę odmianę nazwano przypadkowaniem (deklinacyą), a tę: czasowaniem (albo z łacińska: konjugacya).

Kr/1897, p. 43 Definition

Odmiany imion nazywamy deklinacją, odmiany zaś słów - konjugacją.

§ 50. Deklinacja utworzyła się w epoce bardzo odległej, bo jeszcze przed rozdzieleniem się ogólnej mowy aryjskiej na pojedyńcze języki.

ę piszemy: w deklinacji: w I., IV., i V. przyp. l. pojed. rzecz. r.n. zak. na ę: ramię [...] w IV. przyp. l. p. rzecz. r. żeńskiego zakończonych na a, i: matkę [...]