Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

głoska dźwięk mowy

Język: polski
EJP 1991, 97 Definicja współczesna

Głoska jest najmniejszym elementem dźwiękowej formy wypowiedzi, charakteryzującym się stałym zespołem fonetycznych cech artykulacyjnych i akustycznych.

Cytaty

Aby wyrazy po sobie idące nie zaczynały się jednakowo, ani następujący, aby się nie zaczynał od tej głoski, na jaką się kończył poprzedni np. on się ściganiem mojej osoby zajął, Jan jadł jabłka jadowite, on był łagodny.

Wyrazy składają się z głosek, dlatego tak zwanych, bo każda jest pewném brzmieniem głosu ludzkiego.

Głoski dzielą się 1. na pojedyńcze i złożone, 2. na samogłoski i spółgłoski, 3. na naczelne i podrzędne.

Ue 1. Podobnie jak ua, zlewa się czasem w jedną głoskę.

Znaki brzmień czyli głosów, z których składają się wyrazy, nazywamy literami, czyli głoskami.

Każde zdanie składa się z wyrazów, a każdy wyraz z głosek czyli liter, np. wyraz „matka” składa się z głosek: m, a, t, k, a. Bóg z głosek B, ó, g.

Mamy w języku naszym głosek 45, te są: a, ą, b, b(i), c, cz, ć, d, dz, dź, dż, e, é, ę, f, f(i), g, h, ch, i, j, k, ł, l, m, m(i), n, ń, o, ó, p, p(i), r, rz, s, sz, ś, t, u, w, w(i), y, z, ź, ż. Głoski te dzielą się na samogłoski i spółgłoski. Samogłosek jest 10, spółgłosek zaś 35.

Zgłoski czyli syllaby składają się z liter, czyli głosek: T-o, d-z-i-e, c-k-o, u, c-z-y, s-i-ę, d-o, b-r-z-e.[...] Ileż mamy głównych liter czyli głosek w polskiém abecadle? O. Głosek pierwotnych, głównych, w polskiém abecadle mamy 24.

Samogłoska jest to litera, która wydaje dźwięk pojedynczy, dźwięk sam jeden bez pomocy innej głoski. P. Które głoski są głównemi samogłoskami. O Głównemi samogłoskami są: a, e, i, o, u, y.

Spółgłoska jest to znowu głoska, która wydaje dźwięk zespolony, jakby złączony z inną literą, np. b (be), f (ef) [...].

Te oddzielne brzmienia mowy naszéj nazywamy głosami, albo powszechniej głoskami. Brzmienia: a, i, u, ę, s, m... są to więc głoski.

Każdy taki członeczek wyrazu nazywamy zgłoską; zgłoską dlatego, że jest złożony z głosek.

Głoska, którą obecnie literą é (e pochylone) oznaczamy, zbliża się w wymawianiu do y [...] lub do i.

§ 5. Głoski i litery. Mowa nasza składa się z wyrazów, a wyrazy z pojedyńczych dźwięków czyli głosek . Każdy wyraz wymówiony możemy napisać za pomocą znaków piśmiennych czyli liter. Litery nie należy brać za jedno z dźwiękiem. Dźwięki słyszymy: są to wrażenia słuchowe; litery zaś czyli znaki napisane rozpoznajemy za pomocą wzroku.

Najmniejszą jednostką, elementem mowy jest głoska. Nauka o powstawaniu głosek, ich połączeniach i zmianach nazywa się głosownią.

Głoski, najmniejsze elementy wymawianiowo-słuchowe.

I. Części wyrazów: A.Głosowe: głoska, ★zgłoska (sylaba): ★zamknięta (spółgłoską), np. kot-(ka) lub ★otwarta, np. ko-ta; ★nagłos (początek), ★śródgłos (środek), ★wygłos (koniec) wyrazu. B. Słowotwórcze:...