Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zdanie

Język: polski
EJP 1991, 396 Definicja współczesna

Zdanie — jedna z dwóch podstawowych jednostek składni, stoi w najbliższej opozycji do grupy składniowej. Stanowi zespół wyrazów połączonych stosunkiem predykatywnej determinacji składniowej, która zachodzi między członem określanym (niekonstytutywnym) a określającym (i konstytutywnym zarazem).

Cytaty

Jeżeli tylko myślę o jednéj rzeczy, przedmiocie, osobie, bez porównania i stosowania jéj do drugiéj, bez robienia wniosków; taka myśl nazywa się sądem, słowami zaś oddana w mowie lub na piśmie zowie się zdaniem.

Mowa nasza składa się ze zdań, np. Bóg stworzył niebo, ziemię i wszystko, co się na niej znajduje. Człowiek sądzi, a Bóg rządzi. Módl się a pracuj. Jak sobie pościelesz, tak się też wyśpisz. Każde zdanie składa się z wyrazów.

Zdanie jest myśl czyli sąd wyrażony słowami, np. Uczeń pisze. Ziemia jest okrągła. Nauczyciel chwali ucznia. W każdem zdaniu musi być podmiot i orzeczenie.

„Gdybym pisał" jest tryb łączący (modo subjunctivo), który się używa kiedy zdanie jest zawisłe od drugiego.

Myśl, wypowiedziana słowami, zowie się zdanie.

Uczeń pisze; siostra szyje; ojciec idzie; matka gotuje.

Składnia. (Nauka o zdaniu).

Rodzaje zdań (ze względu na treść). 1) Zdanie oznajmujące [...]. 2) Zdanie wykrzyknikowe [...]. 3) Zdanie pytające: Czy instrument niestrojony?