of grammatical terms online
zdanie
Zdanie — jedna z dwóch podstawowych jednostek składni, stoi w najbliższej opozycji do grupy składniowej. Stanowi zespół wyrazów połączonych stosunkiem predykatywnej determinacji składniowej, która zachodzi między członem określanym (niekonstytutywnym) a określającym (i konstytutywnym zarazem).
Quotations
Zdanie jestto szereg wyrazów tak ułożonych, że z nich powziąść można dokładnie o czém się mówi wyobrażenie. [...] Wyrażając myśli nasze możemy twierdzić, rozkazywać, zapytywać lub przeczyć. Stąd każde zdanie może być twierdzące, rozkazujące, pytające lub przeczące. [...] Zdanie jest albo proste albo złożone.
Mowa przeto człowieka jest mozaiką układaną z różnobarwnych kawałków przedstawiających rozliczne sprawy, jakie człowiek wedle myśli postaciuje jéj wątkiem. Jeden taki pojedynczy kawałek w niéj uwzględniony z osobna, nazywamy zdaniem. Zdanie więc jest wyrażeniem sprawy pojedynczéj, albo zespolonéj.
Zdanie ma swoich siedm przypadków, jakoby siedm odnóg, na które myśl jedna rozłożyć się może, — i równie jak tamte odpowiadających ściśle siedmiu głównym częściom mowy. Nazwiejmy je działkami zdania, i poznajmy je w szczegółach.
Zabytek starego aorystu by pisać należy razem: 1) w wyrazach aby, oby, żeby, gdyby, chociażby i t. p. 2) jako cząstkę składową t. z. trybu warunkowego: chciałbym, jabym chciał, radzibyśmy, człowiekby sobie odpoczął i t. p. Osobno pisze się by tylko wtedy, jeżeli zaczyna zdanie, n. p. by poznać kraj.
„Gdybym pisał" jest tryb łączący (modo subjunctivo), który się używa kiedy zdanie jest zawisłe od drugiego.
Wielkie i małe litery. Imiona własne [...] piszemy dużą literą np. Jan Kochanowski. [...] Zaczynamy pismo od wielkiej litery, od której też rozpoczynamy zdanie po kropce a także po dwukropku.
Myśl, wypowiedziana słowami, zowie się zdanie.
Uczeń pisze; siostra szyje; ojciec idzie; matka gotuje.