Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zamianek

Język: polski

Cytaty

Zauważył także w duchu swoim człowiek zbyt częstą potrzebę powtarzania istotników i przymiotników w ich własném mianie; aby więc przynieść mowie ulgę i dać jéj więcéj wyrazistości w obrazowaniu, mianował przez słowo swoje dla nich pomocnicze wyrazy, jakby zastępce i współczynniki, których ogół nazwiéjmy zamianek, (pronomen).

Tak zwany zaimek razem z imieniem usuwa się. Pomocnik albo pomocnian byłby może stosownejszy, zamianek pierwszeństwo z przyczyny większego podobieństwa z antecessorem, którego spycha, a wyraża zastępstwo miana.

Zamianek jest drugą z kolei częścią mowy pomocniczą. Powołany słowem do namiestniczenia istotnikom i przymiotnikom tak w zastępowaniu ich, jak niemniéj przy dobitniejszém obrazowaniu, otrzymał w udziale naturę pod prawidła tych dwóch części mowy podciągnąć się dającą. Nie podobien już liczbownikowi, który, posługując nie tylko istotnikom i przymiotnikom, ale równie i sprawomianom określeniu właściwości spraw, musiał także przyjąć w siebie skłonność cechującą dosprawian. Zamianek stawa wprawdzie przy sprawomianie na wyrobienie osobnego stanu, ale w tém stanowisku uważany być może za współtowarzysza biernego, przyjmującego na siebie wpływ sprawomianu dla utworzenia w téj współce zwrotu, którego potrzebuje mowa. Zamianki przeto są najprzód: istotnicze i przymiotnicze.

Zamianek .... Zaimek, (pronomen).

Obok jednak omówionych gramatyk stosujących rozmaite określenia tam, gdzie jeszcze nie było żadnego ustalonego, były i takie, które chciały wywrócić wszystkie, nawet już dawno ogólnie przyjęte. Do nich należał podręcznik A. Morzyckiego [...].

Nomen substantivum — istotnik [...], pronomen — zamianek, verbum — sprawomian [...], adverbium — dosprawiam, praepositio — stosunnik, particula — przydawek, partykuła.