terminów gramatycznych online
spółgłoska twarda
Spółgłoski twarde (niepalatalne). Termin używany w opozycji do terminu spółgłoski "miękkie". Oznacza samogłoski nienacechowane miękkością.
Cytaty
Spółgłoski głosowe wyrobione w kanale tak ścieśnionym, jaki jest potrzebny, do wyrobienia i cieńszego, nazywamy miękkiemi, wymawiane w obszerniejszym kanale, nazywamy twardemi.
Sposób uskuteczniania odmiany w wyrazie przez zmiękczenie głoski, nie może służyć wszystkim wyrazom, bo tylko twardą spółgłoskę można zmiękczyć. Ile razy zatém oddajemy grammatyczny wzgląd jakowy przez zmiękczenie twardéj spółgłoski, musimy mieć na oddanie tego samego względu drugą formę dla miękkich głosek. Tym sposobem spółgłoski twarde i miękkie lub niby miękkie formują ciągle dwie oddzielne klassy.
[…] Tak np. w wyrazach: grab, pan, dzwon, traf — ostatnie spółgłoski wymawiamy twardo, i dla tego się one zowią twardemi; w wyrazach zaś grab', pań, dzwoń, traf', końcowe spółgłoski wymawiamy miękko, i dla tego się one zowią miękkiemi. Widziemy z przytoczonych przykładów, że miękkie spółgłoski, gdy są położone na końcu zgłoski, różnią się od twardych tém, że mają nad sobą kréskę [...].
[…] Również we środku wyrazów: kona i konia, w pierwszym wyrazie n jest spółgłoską twardą, a w drugim miękką (ń), jednak się nie kreskuje, bo się znajduje przed samogłoską a […].
Jakie jest prawidło miękczenia i zamiany spółgłosek twardych? Spółgłoski słabe, miękcząc się, przechodzą w słabe, mocne zaś w mocne […].
Spółgłoski miękkie tworzą się ze spółgłosek twardych pod wpływem samogłosek miękkich, jotowanych i innych różnych dźwięków.
E natęża się na o lub a, jeżeli po niém następuje twarda spółgłoska.
Spółgłoska. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Spółgłoski czyste i nosowe. Spółgłoski twarde i miękkie. Spółgłoski: wargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe (zębowe i dziąsłowe), średniojęzykowe i tylnojęzykowe. Spółgłoski chwilowe (zwarte i zwarto-szczelinowe) i trwałe (szczelinowe i półotwarte).