Historical dictionary
of grammatical terms online

spółgłoska twarda

Language: polski
EJO 1999, 554 Contemporary definition

Spółgłoski twarde (niepalatalne). Termin używany w opozycji do terminu spółgłoski "miękkie". Oznacza samogłoski nienacechowane miękkością.

Quotations

Gdziekolwiek poprzedza spółgłoska miękka l, lub spółgłoski g, k, twarde wprawdzie, lecz nie łączące się nigdy w języku naszym z y grubszém, tam zawsze pisać zwykliśmy i cienkie.

Podział spółgłosek na twarde i niekkie stanowi ważną zasadę na któréj się opiéra, w mowie polskiéj, równie znaczenie wyrazów, iak zmiany ich grammatyczne.

Podział spółgłosek na twarde i miękkie stanowi ważną zasadę na któréj się opiéra, w mowie polskiéj, równie znaczenie wyrazów, jak zmiany ich grammatyczne.

Ł; spółgłoska płynna twarda, 87.

Wyrazy złożone ze spółgłosek twardych winny bydź przeplatane wyrazami łagodnemi, bo inaczéj brzmią niemile np. zamiast: drzewo trzeszczało na kominie, lepiej jest: drzewo na kominie trzeszczało [...].

Któż bowiem nie czuje trudności w wymawianiu: czrzewech, sczwirdzi, nauczczce [...], przez zbieg spółgłosek twardych z miękkiemi, lub zbytnich; które dziś zmienione w wyrazach, ułatwiają wymówienie: w trzewiach, stwierdzi, nauczcie [...].

Spółgłoski miękkie tworzą się ze spółgłosek twardych pod wpływem samogłosek miękkich, jotowanych i innych różnych dźwięków.

E natęża się na o lub a, jeżeli po niém nastę­puje twarda spółgłoska.

[Spółgłoski]... W wyrazach: wyspie, ospie, pasmie, izbie pozostają: twarde s i z, pomimo, że stoją przed miękkimi p(i) b(i) m(i).

Spółgłoska. Spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne. Spółgłoski czyste i nosowe. Spółgłoski twarde i miękkie. Spółgłoski: wargowe, wargowo-zębowe, przedniojęzykowe (zębowe i dziąsłowe), średniojęzykowe i tylnojęzykowe. Spółgłoski chwilowe (zwarte i zwarto-szczelinowe) i trwałe (szczelinowe i półotwarte).

Spółgłoski i ich podział. 1) dźwięczne: b w d z struny głosowe drgają, wydając pewien ton muzykalny, bezdźwięczne: p f t s struny głosowe nie drgają, słyszymy tylko szmery. 2) czyste: b, b', c, ć, cz itd. oprócz: nosowe: m, m', n, ń. 3) twarde: b, p, m, f, [...] miękkie: b', p', m', f' [...].