Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska twarda

Język: polski
EJO 1999, 554 Definicja współczesna

Spółgłoski twarde (niepalatalne). Termin używany w opozycji do terminu spółgłoski "miękkie". Oznacza samogłoski nienacechowane miękkością.

Cytaty

Spółgłoski dzielą się jeszcze stosownie do mocy brzmienia na twarde i miękkie, środkują między niemi szumiące, do jednego i drugiego zarówno skłaniające się gatunku. Ten atoli ich podział jest względny. Twardemi są: ł, ch, d, dż, t, cz, sz , ż, r, rz, bo nie mogą spływać na miękką samogłoskę i, jednak niektóre z nich mianowicie szumiące służą drugim na zmiękczenie.

Siódmy przypadek wołający, (vocativus), połączony z wykrzyknikiem, jest zawsze głosem uniesienia, z tą tylko różnicą, że istotniki żywotne ludzkie zakończone na spółgłoskę twardą, przybierają bez różnicy końcówkę ie: panie, bracie.

Rodzaj męzki kończy się na na: Sp. twardą, np. prałat [...]. Sp. miękką, np. zięć. półgłoskę j, np. gaj [...]. Samogłos. a, np. rządca.

P. Na jaką głoskę kończą się słowa w swym pierwiastku, czyli w trybie bezokolicznym? Słowa w swoim pierwiastku czyli w trybie bezokolicznym, kończą się na ć, niektóre z nich wszakże na spółgłoskę twardą c, dz, np. szyć, stać, pić, jeść; tłuc, wlec; strzydz, strzedz, i t.d.

Spółgłoski dzielą się jeszcze na twarde i miękkie.

Spółgłoski i ich podział. 1) dźwięczne: b w d z struny głosowe drgają, wydając pewien ton muzykalny, bezdźwięczne: p f t s struny głosowe nie drgają, słyszymy tylko szmery. 2) czyste: b, b', c, ć, cz itd. oprócz: nosowe: m, m', n, ń. 3) twarde: b, p, m, f, [...] miękkie: b', p', m', f' [...].