terminów gramatycznych online
liczebnik gatunkowy
Język: polski
- IV. Rozwój polskiej terminologii gramatycznej po Kopczyńskim: Kor/1961
- Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
- O Liczebnikach: Malin/1869
- O Partykułach: Malin/1869
- O liczebniku: Czep/1871–1872
- Odmiana liczebników zbiorowych, porządkowych i innych przymiotnych: Czep/1871–1872
- Rozdział V. O Liczebniku: Szt/1854
Cytaty
Liczebniki [...] gatunkowe są te, które oznaczają pewną różnicę między rzeczami jednego gatunku lub rodzaju, te kończą się zawsze na aki, aka, akie, kładą się na pytanie: iloraki? a, e? np. jednaki, jednaka, jednakie.
Liczebniki dokładne są dziewięciorakie: [...] V. Gatunkowe oznaczają liczbę gatunków rzeczy i odpowiadają na pytanie: iloraki, np. Dwojaka waga i dwojaka miara to oboje obrzydłém jest Panu […].
Liczebniki mające przymiotnikowe zakończenie zgadzają się ze rzeczownikami, i odmieniają się jak przymiotniki, te są: […] 2. Gatunkowe […].
[...] Liczebniki gatunkowe oznaczają wpráwdzie jilość rzeczy pod pewnym względem podobnych do siebie, jednak że gatunkow o różnych od siebie [...].
Od lizebɳikóv gatunkovyɦ: pojedyɳzo, podvójɳe, potrójɳe, pozvórɳe, które mają formę ⴅejscovɳika lizby pojedyɳzéj rođaju ɳijaƙego. Tak samo pɍisłóvƙi uroɓone od lizebɳikóv ɣelokrotnyɦ, jako to: dvukrotɳe, trikrotɳe […].
Tak oznaczone jak i nieoznaczone liczebniki ze względu na ich znaczenie są: a) zbiorowe, oznaczające zbiór istot jednego gatunku, ale różnego rodzaju pod względem gramatycznym, t.j. jedne męzkie a drugie żeńskiego rodzaju […]; b) ilorakie czyli gatunkowe, wskazujące liczbę gatunków jakiéj istoty, na pytanie iloraki? wieloraki? [...]; c) wielokrotne czyli częstotliwe, oznaczające powtarzanie rzeczy i czynności, na pytanie ilokrotny? [...]; d) podziałowe, oznaczające równy podział istot [...].
Liczebniki porządkowe, mnożne, gatunkowe, wielokrotne odmieniają się jak imiona przymiotne […].
W ten sposób wyglądała sytuacja w fonetyce, morfologii i składni, tak kształtowała się w wymienionych już dziedzinach semantyki, jak widać to i z gramatyki A. Sztochla.
Terminologia. Nomen numerale cardinale — liczebnik rachunkowy, ilości, ordinale — porządkowy, fractio — ułamkowy, collectivum — gromadny, multiplicativum — składny, proportionale — gatunkowy, indefinitum — ogólny, adverbiale — przysłówkowy, particula — złącznik, przyrost.
Szereg nowości z wyjątkiem terminologii składniowej przynosi gramatyka F. K. Malinowskiego [...].
Nomen numerale cardinale — liczebnik główny, ordinale — porządkowy, collectivum — zbiorowy, multiplicativum — składowy, proportionale — gatunkowy, indefinitum — nieokreślny, pronomen reflexivum — zaimek zwrotny, demonstrativum — wskazujący, infinitum — nieokreślony, verbum (in)transitivum — (nie)przechodne.