terminów gramatycznych online
a jasne
Język: polski
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- Opis fizyjologiczny i rodowód samogłosek: Malin/1869
- Skłanianie rzeczowników: Malin/1869
Cytaty
A jasne, nazwane przez kś. Kopczyńskiego otwartym, które kréskują księgi s czasów Zygmuntowskich, wygłászá się otwartym kanáłem ust, lecz ściśnionym, czyli raczéj spłaszczonym przy krtani […].
[…] Tu náleżą, lecz tylko w liczbie pojedyńczéj, rzeczowniki męzkie kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj na a. 2gi wzorzec obejmuje rzeczowniki żeńskie kończące się w mianowniku liczby pojedyńczéj po spółgłosce zmiękczonéj na a jasne […].
Natomiast bez -i mają imperatywy [...], to jest czasowniki nieruchomego typu serbskiego [...], rosyjskiego [...], czemu odpowiada lechicki typ bez apofonji t. zn. z regularnie skróconą długą pod przyciskiem [...], pol. bawić itd. (z jasnem a).
Po wtóre, ustalenie się z początkiem XVI wieku w drukach znaku ą (ą) dla głoski, którą dziś wymawiamy jak ǫ, ustalenie, które szło ręka w rękę z pisaniem pochylonego å przez a, a czystego, jasnego przez á, w związku z czem stoi częste używanie znaku ą (ą) dla a pochylonego.
Pierwotnie było to niezawodnie rozszczepienie, któremu uległo, jasne w ogóle, polskie a w warunkach zapewne podobnych do innych rozszczepień lechickich, ale było oczywiście późniejsze, dlatego też np. wszędzie raczyć (i w k.-sł.) z powodu twardego ě itp.