Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

spółgłoska przybierająca twarda

Hasło w cytatach: przybierająca głoska twarda, przybierająca twarda, twarda przybierająca głos;, twarda przybierająca głoska, twarda spółgłoska przybierająca
Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)
  • Nauka o głoskach: Łaz/1861
  • Nauka o słowach i ich odmianach: Łaz/1861
  • Przypadkowanie rzeczownikow rodzaju nijakiego liczby pojedycznej: Mroz/1822
  • Przypadkowanie rzeczownikow w liczbie mnogiej: Mroz/1822
  • Słownik, cz. I (A - O): SWil/1861

Cytaty

W pierwszych, przybierająca głoska może być twarda lub miękka, słowo, gorąco w drugich tylko miękka pole, słońce.

Twarda przybierająca głoska miękczy się i przybiera e; miękka przybiera u.

Twarda przybierająca głos; przybiera zakończenie i; miękka przybiera e; wyjąwszy wyrazy zakończone na o, e, które przybierają a. Skarb-y, Matk-i, Mow-y, Koni-e, Chwil-e, Prac-e [...].

Cecha, y, lm. y, ż. [...] 6) = różnica jednéj, odmiany od drugiéj, Inne są cechy, oznaki wyrazów mających przybierające twarde, a inne znowu tych, których przybierające są miękkie (Żoch.).

[...] Upodobnianie spółgłosek. 1. Upodobnianie spółgłosek do miękkich samogłosek czyli miękczenie spółgłosek przed miękkiemi samogłoskami. [...] Twarde spółgłoski miękną przed miękkiemi samogłoskami i, e: 1. Gdy dla odmiany słowa lub utworzenia pochodnika miękką samogłoskę i dodajemy [...]. 2. Twarda spółgłoska przybierająca mięknie, gdy po niéj dla odmiany słowa lub utworzenia pochodnika albo samo miękkie e, albo z miękką spółgłoską, dodajemy [...].

Liczba pojedyńcza. Przybierająca twarda […] 1. ryba, 2. ,, ryby, 3. ,, rybie, 4. ,, rybę, 5. ,, rybo, 6. rybą, 7. w rybie […].

[…] W starym języku miały w 2 p. rzeczowniki o miękkiéj przybierającéj końcówkę ę, która późniéj na e przeszła […], albo końcówkę ej (ostatnią dodawano niekiedy nawet po twardéj przybierającej), np. Już mi ledwie i duszę dostanie. […].