Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zmartwienie końcówki

Język: polski
Dział: Fleksja (współcześnie)

Cytaty

[...] To przybranie końcówki u na kształt dwu było przyczyną, że liczebniki te przestały być rzeczownikami rodzaju żeń., że forma żeńska (pięć, sześć, itd.) pozostała tylko w 1. i 4. p. w znaczeniu rzeczowém (pięć pań, pięć koni, pięć piór), i że liczebniki te z końcówką u zmartwiały, czyli przestały się odmieniać, zatrzymując tylko w 6. p. obok zmartwiałéj końcówki u także starą ą, tudzież oma na kształt: dwoma. To zmartwienie końcówki u we wszystkich przypadkach, wywołało potrzebę odróżniania 3go 6 i 7 przypadku końcówką rzeczownika (ten bowiem, jako po rzeczownikach, kładł się zawsze w 2. p. [...]), np. sześciu panom, sześciu panami [...]. Tym sposobem te liczebniki, aczkolwiek nieodmienne, przybrały cechę przymiotnikową, jak liczebniki: jeden, dwa trzy, cztery, które się zgadzają w przypadku z rzeczownikami. Tylko w 6 p. gdy liczebnikowi dodajemy starą końcówkę ą, można rzecz liczoną położyć w 2. p. [...].