Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

componere
Hierarchia Dzieła

Hasło w cytatach: componi (pass.)
Język: łaciński
Dział: Słowotwórstwo (współcześnie)

Cytaty

DonCul/1560, s. [79]

Praepositio quid est? Pars orationis quae praeposita aliis partibus in oratione, significationem earum aut complet, aut mutat, aut minuit.

Quando mutat? Quando diversam significationem inducit, ut aequus, iniquus, sapio, desipio. Quando complet? Quando perficit augetue significationem, ut deamo, depreo, id est, valde amo, prorsus pereo. Quando minuit? Quando de significatione cui componitur, adimit, ut subtristis subrideo, id est, parum tristis, parum rideo.

[Co to jest przedrostek? Część mowy, która umieszczona przed innymi częściami mowy albo uzupełnia, albo zmienia, albo umniejsza ich znaczenie. Kiedy zmienia? Kiedy wprowadza inne znaczenie, jak "aequus" ('równy'), "iniquus" ('nierówny'), "sapio" ('jestem mądry'), "desipio" ('jestem głupi'). Kiedy uzupełnia? Kiedy dokańcza lub powiększa znaczenie, jak "deamo", "depereo", to jest, bardzo "amo" ('kocham'), całkiem "pereo" ('ginę'). Kiedy zmniejsza? Kiedy usuwa [coś] ze znaczenia, które współtworzy, jak "subtristis", "subrideo", to jest, mało "tristis" ('smutny'), mało "rideo" ('śmieję się').]
Don/1595, s. [7]

Wiele kroć Imioná bywáją złożone? Cztery. Ktorymi? Z dwoich cáłych, jáko przedmieszczánin. Z dwoich skáżonych, jako możny, mieszczánin. Z cáłego i skáżonego, jáko niegodny, nierostropny. Z skáżonego i cáłego, jáko łżywy.

Quot modis Nomina componuntur? Quatuor. Quibus? Ex duobus integris, ut suburbanus. Ex duobus corruptis, ut efficax, municeps. Ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus. Ex corrupto et integro, ut nugigerulus.

Don/1649, s. [8]

Quot modis nomina componuntur? Quatuor. Quibus? Ex duobus integris, ut suburbanus. Ex duobus corruptis, ut efficax, municeps. Ex integro et corrupto, ineptus, insulsus. Ex corrupto et integro, ut nugigerulus. Wielekroć imioná bywáją złożone? Cztery. Ktorymi? Z dwoich cáłych/ jáko przedniejszemu. Z dwoich skáżonych/ jáko możny/ mieszczánin. Z cáłego i skáżonego/ jáko niegodny/ nierostropny. Z skáżonego i cáłego/ jáko łżywy.

Woy/1690, s. 68

Praepositiones tam separabiles, quam inseparabiles, cum quibus verba componuntur, sunt: do, ná, nád, o, ob, od, po, pod, prze, przy, roz, u, w, wy, z, zá.

Powiązane terminy