terminów gramatycznych online
pisać rozłącznie
Język: polski
- Część II. Rozdz. 4. Pisownia czyli ortografia polska: Jes/1886
- Nauka XII. O błędach w wymawianiu i pisaniu: Sier/1838
- Pisownia: Łaz/1861
- Słownik, tom VII (Pri-R): Dor/1958–1969
Cytaty
Również pisać trzeba rozłącznie u pana, na balu; bo tu wyrazy pana, balu, pochodzą od pan, bal, a położone przy nich u, po, sąto wyrazy osobne i nieodmienne, położone przy odmiennych.
Toż wyrazy złożone; niechęć, niezdolność, niemoc, razem się pisać powinny; bo gdybyśmy tu nie odrzucali, ale tylko oddzielili nie, tedy wyrazy chęć, zdolność, moc, zupełnieby inne miały znaczenie od wyrazów łącznie pisanych; tu więc pilnie uważać mamy, czy jest mowa o chęci czy o niechęci, o mocy czy o niemocy, a łatwo pomiarkujemy, kiedy i który wyraz ma się pisać łącznie lub rozłącznie,
Trzeba pisać rozłącznie: nie zdołam, nie mogę, nie chcę, bo tu nie oznacza przeczenie, ani się może uważać za część składową połączoną nierozdzielnie z wyrazami mogę, chcę, ale tylko przy nich się kładzie, i jest osobnym wyrazem przeczącym.
Oprócz powyższych względów uważać mamy, że niektóre wyrazy złożone zwłaszcza nieodmienne rozłącznie się piszą; co zdarza się szczególniéj wtenczas, kiedy w ich skład wchodzą wyrazy odmienne.
[…] Rzeczowniki i czasowniki piszemy po największéj części łącznie, rozłącznie bowiem wypisane, mogłyby niektóre mieć inne znaczenie, np. sztukamięsa, rzeczpospolita […].
Piszą się rozłącznie: z polska, z węgierska, z francuska — po polsku, po francusku, po dawnemu, po swojemu, po pańsku, po głupiemu, i kilka innych podobnych wyrażeń przysłówkowych.
Rozłącznie przysłów. od rozłączny: Gdy przez imiesłów oznaczamy właściwość, którą pojmujemy jako istniejącą w pewnej chwili, a którą możemy określić za pomocą przysłówków: „jeszcze”, „tymczasowo”, „dzisiaj” lub innego rodzaju okoliczników czasu, wtedy „nie” piszemy rozłącznie; w przeciwnym razie — łącznie. Jęz. Pol. 1928, s. 92. // L.