terminów gramatycznych online
praepositio separabilis
Język: łaciński
Cytaty
Ut Tyronibus levetur [...] difficultas formandi huiusmodi composita, primo quid significent in compositione praepositiones tam separabiles quam inseparabiles, breviter explicabimus.
Praepositiones tam separabiles, quam inseparabiles, cum quibus verba componuntur, sunt: do, ná, nád, o, ob, od, po, pod, prze, przy, roz, u, w, wy, z, zá.
Praepositiones aliae sunt inseparabiles, quae casus non regunt, sed tantum cum aliis partibus orationis componuntur; aliae separabiles, quae & cum aliis dictionibus componuntur, & separatim cum suis casibus construuntur.
Ponieważ litera z, bywa sama jedna przyimkiem cały wyraz stanowiącym; ponieważ wchodzi do składu innych przyimków, już rozłącznych (praepositiones separabiles), jako to bez, przez, które bywają odrębnemi wyrazami; już do przyimków nierozłącznych (praepositiones inseparabiles), które znajdujemy w słowach tylko złożonych, np. wzbić wmieść się, zbiérać, spadać, a we wszystkich tych okolicznościach może zmieniać swoje brzmienie, podług następstwa odmiennego spółgłosek; przeto śledzić ją musimy w tych wszystkich odmiennych położeniach, i szukać prawidła: czyli i gdzie mamy zamieniać z, na s?
Dyalekt zaś cerkiewny, podług Grammatyki Dobrowskiego, rozróżnia przyimki rozłączne (praepositiones separabiles), które bywają osobnemi wyrazami, od przyimków nierozłącznych (praepositiones inseparabiles), które nie bywają nigdy osobnemi wyrazami, ale znane są tylko jako części wyrazów złożonych, i wpływają równie jak tamte na ich znaczenie.