terminów gramatycznych online
czynność zwrotna
Cytaty
§. 754. Czynność zwrotna w języku polskim wyraża niekiedy niemal to samo, co czynność bierna; niekiedy znowu więcéj się zbliża do czynnéj. Tamto ma miejsce przy podmiotach rzeczowych, to — przy osobowych; np. dom się podpiera krokwiami; — człowiek podpiera się laską.
Wszystkie nasze słowa przechodnie, i tylko same przechodnie, mogą się jako takie czasowniki „zwrotne" używać. Wyrażają one natenczas czynność — skądinąd (bez przydanego tego zaimka) zlewającą się na przedmioty zewnętrzne — zwróconą tym razem wstecz ku podmiotowi swojemu, czyli tak zw. czynność zwrotną.
Słowem oznaczamy różne rodzaje czynności, jako to: czynności przechodnie, nieprzechodnie, zwrotne itd.
Nadto, zamiast zwykłej formy strony biernej (z imiesłowem biernym) używa się często słowo czynne z zaimkiem zwrotnym się, oraz z podmiotem biernym; np. Dom się buduje […]. Takie wyrażenie strony biernej jest jednak tylko możliwe w 3. os. przy podmiocie rzeczowym. Z podmiotem osobowym zaimek się wyrażałby czynność zwrotną, a nie bierną, a podmiot byłby podmiotem czynnym; np. Nigdy się nie zaprzedam (ja sam siebie) [...].