terminów gramatycznych online
UrsMeth/1592 (1998)
Methodicae grammaticae libri quattuor
Porównaj z innymi dziełami
Lwów 1592 (1998), jęz. polski polski tytuł: Gramatyka metodyczna w czterech księgach
Uwagi:
Egzemplarz zdefektowany. W SXVI tekst spoza kanonu źródeł. Hasła za: Nauczanie polskiej leksyki. Słownictwo specjalne. Gramatyka - G (s. 65-66), Retoryka: Terminy prozodyczne - P (s. 67), [w:] Halina Wiśniewska, Język polski w łacińskich pracach Jana Ursinusa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998. Materiał autorka czerpała z: Methodicae grammaticae libri quattuor, Lwów 1592; B - Grammaticae methodicae libri quatuor, Zamość 1619; C - Grammaticae methodicae libri quatuor, Zamość 1640; D - Grammaticae, Zamość 1698; Grammaticae institutiones, Zamość 1759.
Polskie nazwy pojawiają się jako odpowiedniki przykładów łacińskich, bez kontekstu (z wyjątkiem: przedłogi), H. Wiśniewska wymienia je wśród terminów gramatycznych i prozodycznych (Ursinus na s. 63-65 wymienia XIV figur metaplazmów: przekształceń wyrazów). Ze względu na brak wystarczającego kontekstu, gramatyczne znaczenie niektórych z nich wydaje się dyskusyjne (accidens - przypadek, przymiot (notowany przez Lindego), tempus - czas, methodus - droga, species - postać/wid czy perihodus - zakrążenie, genus - rod/rodzaj).
Wyrazy wymienione przez autorkę opracowania, na podanych stronach wyraz niepoświadczony: osoba (s. 141), kropka/punkt (s. 127), odmiana (paradigma) (s. 194).
W wyd. z 1619, s. 147 pojawia się złoż = zbieranka, syllaba (za: Wiśniewska 1998, 65).
Cytaty według działów 90 cytatów
- De Orthographia 1–47
- De Prosodia 35 cytatów 49–102
- De Analogia 51 cytatów 103–308
- Appendix 4 cytaty 309–344
- De Syntaxis 345–358
Hasła
- accidens łac.
- antistichaeon łac.
- aphaeresis łac.
- appendix łac.
- canon łac.
- consonans łac.
- contractio łac.
- czás
- ćcionka | ccionká (litera)
- diaeresis łac.
- dialectus łac.
- diastole (wzdłużenie samogłoski) łac.
- dictio łac.
- diphtongus łac.
- divisio łac.
- dołożenie
- drogá
- dwogłośnik
- ectasis łac.
- ecthlipsis łac.
- elisio łac.
- epenthesis łac.
- epos gr., łac.
- genus łac.
- głośnik
- gramma gr.
- imię (nazwa, część mowy)
- kropka (diakryt)
- litera (litera a. głoska) łac.
- litera (znak alfabetu, głoska)
- metaplasmus łac.
- methodus łac.
- mowa (sposób mówienia, wymowa, język mówiony)
- nomen łac.
- odjęcie (początkowej litery)
- odmiana (paradygmat)
- odmienienie (figura ret.)
- osoba (gramatyczna)
- oznáczenie
- paradigma gr., łac.
- paragoge łac.
- perihodus łac.
- postać (species)
- praepositio łac.
- prawidła
- práwidłá
- prothesis łac.
- przedłogi
- przedłużenie
- przekształtowánie
- przygrodek
- przyłożenie
- przymiot (kategoria gram.)
- przypadek (kategoria gram.; własność)
- przywieszenie
- punkt (diakryt)
- rod
- rodzaj (gramatyczny)
- rościęcie
- rozdzielenie
- rozność w mowie
- rym
- significatus łac.
- skrocenie
- słowo (wyraz)
- species łac.
- spojenie (figura ret.)
- sposob (zasada)
- syllaba łac.
- synaersis łac.
- synaloephe łac.
- systole łac.
- tempus łac.
- tmesis łac.
- ujęcie
- vocalis łac.
- wid
- włożenie
- wspołgłośnik
- wydawienie
- wyjęcie
- zákrążenie
- zámázánie
- zbieranká