Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
Bor/1830
Grammatyka dla początkujących
Drukarnia Pijarów, Wilno 1830, jęz.
Cytaty według działów 283 cytaty
- Słówko o układzie tego dzieła 28 cytatów II–X
- Głoski, znamiona, i wymawianie 56 cytatów 1–5
- O częściach mowy w ogólności 54 cytaty 5–11
- O rzeczowniku i przymiotniku 42 cytaty 11–28
- O zaimku 7 cytatów 29–31
- O liczbowniku 32–33
- O słowie 14 cytatów 33–35
- O imiosłowie 3 cytaty 35–36
- Czasowanie 53 cytaty 36–73
- O przysłówku 1 cytat 73
- O przyimku 3 cytaty 73–74
- O spójniku 1 cytat 75–76
- O składni 13 cytatów 76–77
- O wykrzykniku 2 cytaty 76
- Spis rzeczy 6 cytatów 78
Hasła
- abecadło
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk)
- cudzysłów
- czas
- czas przeszły (praeteritum, nie tylko lm.)
- czas przeszły dokonany
- czas przeszły niedokonany
- czas przyszły (futurum)
- czas teraźniejszy (praesens)
- czas zaprzeszły
- czasownik (verbum)
- części mowy
- części mowy nieodmienne
- części mowy odmienne | część mowy odmienna
- dopełnienie (wyraz określający, część zdania)
- druga osoba | osoba 2ga
- dwukropek
- dźwięk (wrażenie słuchowe)
- forma III (deklinacja)
- gatunki słów | gatunek (genera verborum)
- głoska wielka
- głoski (dźwięk mowy)
- głoski (znak alfabetu)
- głosy | głos (dźwięk mowy)
- imie | imię (nazwa, część mowy)
- imie chrzestne
- imie przymiotne
- imie rzeczowe
- koniec słów (wyrazu, słowa, rzeczenia)
- kończyć się
- kreska (diakryt)
- kropka (znak interp.)
- l. mn. | liczba mnoga | liczba mn.
- l. poje. | liczba pojedyńcza
- liczba
- liczbowanie
- litery (znak alfabetu)
- litery większe
- łącznik (dywiz, pauza)
- miękkość
- mowa (język)
- narząd mowny, narządy mowne
- nawias
- nazwisko (nazwa)
- odmiana | podziały (słów, wyrazów)
- osoba (gramatyczna)
- osoba 3cia | trzecia osoba
- osoba pierwsza | osoba 1sza | pierwsza osoba
- pismo
- pochodzący od
- początek słów (nagłos)
- początek wyrazu
- polski język
- pospolicie (powszechnie, zwyczajnie)
- postaci głoskowe | postaci (figura stylu)
- prawidła
- predikat
- przecinek
- przestanek (w mowie, mowy)
- przestarzałe
- przybierać (formę, końcówkę, zakończenie)
- przyimek
- przyimki złożone
- przymiotnik
- przymiotniki żeńskie
- przypadek
- przyrostki (końcówka?)
- przysłowek | przysłówek
- pytanie | pytania (o zdaniu)
- r. m. | rodzaj męzki
- r. n. | rodzaj nijaki | rodzaj nijak.
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj żeński | r. ż. | rodzaj żeńsk.
- rodzajowanie
- rozbiór grammatyczny | rozbior grammatyczny
- różnica
- rządzić
- rzeczownik
- rzeczownik pospolity
- rzeczownik zbiorowy
- rzeczownik zgrubiały
- rzeczownik złożony
- rzeczownik zmysłowy
- rzeczownik żeński
- rzeczowniki męzkie | rzeczownik męzki
- rzeczowniki nieżywotne | rzeczownik nieżywotny
- rzeczowniki żywotne | rzeczownik żywotny
- samogłoska (głoska)
- samogłoska końcowa
- samogłoski nosowe
- samogłoski otwarte
- sens (zdanie, wypowiedź, znaczenie wypowiedzi?)
- się odmieniać | odmieniać się
- się odrywać
- się rodzajować
- się składać
- się zgadzać | zgadzać się
- składnia (budowa i układ zdania)
- składnia rządu
- składnia zgody
- sł. dk. | słowo dokonane
- sł. ndk. | słowo niedokonane
- słowa zaimkowe | słowo zaimkowe
- słowo (czasownik)
- słowo nijakie
- słowo posiłkowe
- słowo wzajemne
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- słowo zwrótne | słowo zwrotne
- spd. | spadek
- spójnik | spojnik
- spółgłoska gardłowa
- spółgłoska podniebienna
- spółgłoska wargowa
- spółgłoska zębowa
- spółgłoski | spółgłoska (głoska)
- spółgłoski kreskowane
- spółgłoski twarde
- stopień | stopnie
- stopień 1szy (o przymiotnikach)
- stopień 2gi (o przymiotnikach)
- stopień 3ci (o przymiotnikach)
- stopień najwyższy
- stopień równy
- stopień wyższy
- stopniowanie | stopniowanie przymiotników (przymiotników, przysłówków)
- stosunki
- subjekt
- suffixum łac.
- syllaba (głoski, litery)
- szyk
- średnik
- tryb | tryby
- tryb łączący
- tryb oznajmujący
- tryb rozkazujący
- tryb warunkowy | tryb warunowy
- twierdzenie
- własności | własność (cecha, przymiot)
- wykrzyknik (część mowy)
- wymawianie
- wyraz
- wyraz umysłowy
- wyrazy nieodmienne | wyraz nieodmienny
- wyrazy odmienne
- wyrażać
- wyrzucać
- wyrzutnia ( w wyrazie)
- zaimek
- zaimek osobowy
- zaimek przymiotny
- zaimek pytający
- zaimek rzeczowny
- zaimki dzierżawcze
- zaimki względne
- zakończenie
- zdrobniałe | rzeczownik zdrobniały
- zgłoska
- znaczenie
- znak (symbol, skrót)
- znak łączący
- znak pytania
- znak wykrzyknienia | !
- znamię (diakryt)
- znamię prawe
- związek
- zwyczaj
Wykorzystane źródła: W tekście powołuje się na terminy Felińskiego: dwójsamogłoski i trójsamogłoski, w „Słówku o układzie tego dzieła”, s. IX: „Pomysły me atoli nie są z żadnego wyczerpnięte dzieła, bo żadnych nad J. Mrozińskiego nie znałem późniejszych . Pisze, że jest tylko jedno słowo posiłkowe „być”; „a co i J. S. Bandtke przede mną jeszcze uważał (d)” i odsyła do „Polnische Grammatik” Wrocław 1806, 1818, 1824.(s. VII). „Rozdział VII. daje krótkie wyobrażenie o Imiosłowie i jego odmianach. Imiosłów nieodmienny nazwałem podług J. S. Bandtke Bez-okolicznym, a odmienny okolicznym” (s. VII). „Foremne słowa mógłbym był w trzech Formach zamknąć, by atoli nie zupełnie oddalać' się od układu szanownej pamięci K o p с z y ń s k i e g o, zostawiłem je w dawnych” (s. VIII). Rozdz. O Przysłówku obszerniejszy niż w Gramatyce na kl. I Kopczyńskiego (s. VIII). Jest też w przypisie (s. 10) wzmianka o gramatyce A. F. J. Fréville L a G r a m m a i r e N o t é e, s. VII.