Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

wykrzyknik część mowy

Język: polski
EJO 1999, 644 Definicja współczesna

Wykrzykniki. Wyrazy, które różnią się od wszystkich pozostałych tym, że w zasadzie nie wchodzą w związki syntaktyczne z innymi wyrazami, lecz używane są w funkcji wypowiedzeń, np. Pfe! Hej! Och! [...].

Cytaty

Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.

Oprócz części mowy, które się z rozbioru wyrazów do jednego zdania wchodzących pokazały, trafiają się niekiedy nieodmienne wyrazy od głośniejszego wymawiania, wykrzyknikami nazwane, które wyrażają affekta czyli różne uczucia [...].

I, tudzież wykrzyknik hi! jest tonem najwyższym, właściwym przeto uczuciom, które najwięcéj głos wznoszą.

Tak np. Anglik pisze przez większą literę zaimek ja i wykrzyknik o.

Wykrzyknik jest to słowo, które wyraża uczucie, albo naśladowanie głosu lub dźwięku; np. ach! o! biada! - kra! uhu! - bęc! paf!.

Uczucie wyrażają Wykrzykniki: a! ach! o! och! ej [...] Głosy naśladują: miau!, hauhau! be! me! [...] Dzwięki naśladują: puf! paf! pac! bęc!.

Wykrzyknik jest to część mowy nieodmienna, która wyraża radość, gniéw, smutek, przestrach, żal, rozpacz, i t. p. Wykrzyknik od głośniejszego wymawiania otrzymał swą nazwę, np. O! héj! ha! hola! hura!

Gdy ci ból dokuczy, wykrzykniesz nieraz: ach! Gdy wołasz na kogo, wykrzykniesz nieraz: hej! Dziwiąc się, wykrzykniesz nieraz: o!

Wyrazów tych albo raczej głosów, używamy tylko przy silniejszych uczuciach, a że je wymawiamy zwykle silniej, jakby wykrzykując, nazwano je przeto wykrzyknikami.

Wykrzykniki. Och, ach! Niestety!...