Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

imię pospolite

Język: polski
EJO 1999, 52 Definicja współczesna

Appellativum (imię pospolite, nazwa pospolita). Wyrażenie rzeczownikowe nadające się do pełnienia funkcji predykatywnej, czyli takie, za pomocą którego można orzekać coś o dowolnym przedmiocie należącym do jego zakresu. A. są zatem nazwy mające zarówno denotację, jak i konotację, np. dom, wyspa, miasto, filozof, poeta, uczony, prezes. A. należą do jednego z dwóch podzbiorów, jakie się wyróżnia w obrębie kategorii rzeczownika. Drugim są imiona (nazwy) własne [...].

Cytaty

Imieniu wiele przypadáją? Sześć. Ktore? Jákość, Przyrownánie, Rodzaj, Liczbá, Wyobráżenie, Spadek. Jákość Imion w czym jest? Dwojáka jest. Jáko? Albo iż jednej rzeczy imię jest, ii własne jest rzeczone, álbo wielu, i jest pospolite. Nomini quot accidunt? Sex. Quae? Qualitas, Comparatio, Genus, Numerus, Figura, Casus. Qualitas Nominum in quo est? Bipartita est. Aut enim unius rei nomen est, et proprium dicitur, aut multorum, et est appellativum.

Drewno imię pospolite Rodzáju oddzielnego, Liczby jednej, Wyobráżenia prostego/ Spádku miánującego [...]

LIgnum nomen appellativum Generis Neutri, Numeri singularis [...]

Artykuł skończony przekłáda się Imionom fámiliy, rzekom, pospolitym Imionom, porządkowym licbom, nieskończonym sposobom słow [...].

Podczás kłádzie sie też ártykuł między Imieniem wlasnym, á Imieniem pospolitym.

Większy by był dowod z Imion własnych, i pospolitych, znajdujących się, u Starych Dziejo- i Lato-pisow, gdyby kto dla przysługi Ojczyzny, wydał, Wykład Słow (Etymologiam) z dobyciem i wyrażeniem początku onychże.

[Przedimek nieokreślny] kładzie się [...] przed imionami pospolitymi, następującemi po imionach własnych, jeżeli imię pospolite oznacza rzecz należącą do rzędu wielu innych jej podobnych.

Lecz jeżeli imię pospolite oznacza rzecz jedyną w swoim rodzaju, to jest gdy żadna inna tak nazwaną być nie może, w takim razie przedimek określony zastępuje miejsce nieokreślnego, Paris, the capital of France, Paryż, stolica Francyi; London is the chief city of Britain, Londyn jest stolicą Brytanii.

Każdy rzeczownik [jako wyraz który oznacza imię], może być: 1. imieniem własnem, np. Jan, Piotr, Paweł, Józef, Wisła, Karpaty, San, Kraków, Galicya itd., to jest imieniem, które służy jednej tylko osobie lub rzeczy; 2. imieniem pospolitem, np. człowiek, poeta, rzeka, miasto; 3. imieniem zbiorowem, np. szlachta, wojsko, zboże, pieniądze itd., to jest imieniem, które oznacza cały ogół osób lub rzeczy; 4. imieniem jednostkowem, np. szlachcic, ułan, grosz, ziarno itd., to jest imieniem, które oznacza tylko jedną, pojedynczo uważaną osobę lub rzecz.

Przeciwnie: gatunkowe lub rodzajowe nazwy osób lub rzeczy, mogące się odnosić do każdej istoty tego samego gatunku lub rodzaju, (uczeń, dom, koń) nazywają się imionami pospolitemi.

Tylko w obcych imionach własnych, niespolszczonych, zachowujemy podwójne głoski: np. Pallas, Apollo, Pirrhus, Mekka, Otto — i w niektórych obcych [imionach] pospolitych np.; netto, brutto, itp.