terminów gramatycznych online
przypadek pierwszy fleksja, = mianownik
Przypadek gramatyczny, który prymarnie występuje w funkcji podmiotu, sekundarnie także w innych funkcjach (orzecznika, apozycji)
Cytaty
Nominativus. [Przypadek] Pierwszy.
Przypadek 1-szy mianuje bezwzględnie osobę lub rzecz, i odpowiada na pytanie kto? co?.
Różnica, poznaje się prawideł, z przypadków trzech głównych! t. j. pierwszego i siódmego liczby pojedyńczej i pierwszego liczby mnogiej, inne zaś przypadki są podrzędnemi, uważać pilnie na to trzeba.
Wszystkie się kończą jednakowo w liczbie pojedynczej i mnogiej pierwszy przypadek na sci, ci.
W ogóle można w pierwszym przypadku pisać, jeżeli nie używa się wcale w zdaniach słowa posiłkowego Np. Dobry pan, dobra pani, dobry sługa [...].
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec
„ 2: (czyj) ojca
„ 3: (komu) ojcu [...].
I-szy |Przypadek nazywa się: | Mianownik
Tak więc źródłosłów stanowi zarazem pierwszy przypadek rzeczowników téj odmiany.
We wzorcu 2-gim kończy się Biernik już to na: -ę w rzeczownikach na: a, jak: (kani-a) — kani-ę (cieśl-a) — cieślę; już to na: -ą w rzeczownikach zakończonych w I-szym przypadku na: i.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Przypadek I-szy obu liczb zastępuje się tu formami zaimka wskazującego.
Nawet formy nieosobowe: chciano, mówiono, zabito, nie są czém inném, jak starodawnym przypadkiem I-ym na rodzaj nijaki, od dawnego imiesłowu: chcian, mówion, zabił.
(Rzecz, r. ż. na ość mają w I., IV. i V, p. l. m. i, tudzież pewna grupa rzecz. jak: brwi, chęci, części, gęsi [...]).
y w zakończeniach rzecz. r. m. l. m. przyp. I. (forma rzeczowa): katy, chłopy, żydy [...].
Przed zakończeniem na i (y) w I. przyp. l. m. rzeczowników osobowych męskich z osnową na „r”, np. amatorzy [...] chorzy itp.
Przypadek 1-szy przyimków niema; na prz.: João Jan, Christo Chrystus, a casa dom, as casas domy.