Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

przypadek drugi fleksja, = dopełniacz

Język: polski

Cytaty

Drugi przypadek Czyj? od zaimka Kto? ma trzy rodzaje, i przypadkuje się, jak następuje.

Wielu kończą 2gi przyp. l. m. na y, np. żołnierzy, ale to jest nie potrzebny wyimek, lepiej jest więc żołnierzów.

2gi przypadek u imion rzeczy żywotnych, oprócz woł, bawół, kończy się na a.

Ale jednakże przy używaniu tego prawidła trzeba mieć wzgląd na jaśność i dobre brzmienie: dlatego chleby ma przypadek 2gi liczby mnogiej nie chleb, lecz chlebów, aby rozróżnić do przypadku 1go liczby pojedynczej.

Plato, Cycero, Kato, przyjmują w 2gim przypad. syllabę na.

Te imiona rodzaju nijakiego, które w drugim przyp. l. p, przyjmują syllaby nia albo cia , powinne bydź w I wszym przyp. pisane przez ę, dla różnicy od tych, które syllab nia albo cia nie przyjmują.

Imiona jednak Królestw i Prowincyj [...] w przypadku 2gim i 6tym kładą się często z Przedimkiem de, naprz: Roi de Pologne.

Genitivus. [Przypadek] 2gi.

Drugi przypadek odnośny do przymiotnika, który odpowiada na pytanie, kogo? czego? jakiego? czyj? czyja? czyje?; wskazujący przymioty i właściwości głównego wyrazu, można nazwać czyjwłaściwny, (genitivus) (…).

Przypadek 2gi ma u wszystkich istotników końcówkę ów.

Przypatrując się rozwojowi odmian tego oddziału dosprawianów odmiennych, dojrzeć można w większéj części, bo wiele jest ułomnych, trzy przypadki połączone, jak u istotników, piąty, zawsze ze stosunnikiem. […] Drugi [przypadek] jest ten, w którym dosprawian, obrazując sprawę, wskazuje naśladowanie istności danéj, jak na przykład wysokości, niemczyzny; przybiera stosunnik ze; nazwiéjmy go naśladującym (imitativus), będzie odmiana: z wysoka, z niemiecka.

Przypadek drugi czyjwłaściwny .... Przypadek drugi, (genetivus).

[...] Według tego łacińskiego porządku nazwáł kś. Kopczyński w swéj Gramatyce dla Szkół Národowych, wydanéj po ráz piérwszy w Warszawie roku 1785, Mianownik piérwszym przypádkiem, Dopełniácz drugim, Celownik trzecim, Biernik czwártym, Wołácz piątym, Nárzędnik szóstym, Miejscownik siódmym. Prof. Fr. Bopp w swojéj gramatyce sanskrytu, w którym jest 8 skłonników, nie bez słusznego powodu zestáwiá te skłonniki w następującym porządku, jako to: 1. Mianownik, 2. Biernik, 3. Nárzędnik. 4. Celownik, 5. Odbierácz, 6. Dopełniácz, 7. Miejscownik, 8. Wołácz.