terminów gramatycznych online
przypadek drugi fleksja, = dopełniacz
Cytaty
Drugi przypadek Czyj? od zaimka Kto? ma trzy rodzaje, i przypadkuje się, jak następuje.
Wielu kończą 2gi przyp. l. m. na y, np. żołnierzy, ale to jest nie potrzebny wyimek, lepiej jest więc żołnierzów.
2gi przypadek u imion rzeczy żywotnych, oprócz woł, bawół, kończy się na a.
Ale jednakże przy używaniu tego prawidła trzeba mieć wzgląd na jaśność i dobre brzmienie: dlatego chleby ma przypadek 2gi liczby mnogiej nie chleb, lecz chlebów, aby rozróżnić do przypadku 1go liczby pojedynczej.
Plato, Cycero, Kato, przyjmują w 2gim przypad. syllabę na.
Te imiona rodzaju nijakiego, które w drugim przyp. l. p, przyjmują syllaby nia albo cia , powinne bydź w I wszym przyp. pisane przez ę, dla różnicy od tych, które syllab nia albo cia nie przyjmują.
Rzecz liczona kładzie się w 2 przypadku l. m. np. jest 100 kamienic na tej ulicy, 20 koni przyprowadzono, 40 beczek zakupił i t. d. bo są rzeczownikami dopełniającemi.
II. Przypadek.
Szesnaście jest powodów główniejszych, dla których się kładzie.
- Drugi przypadek stoi na pytanie: czyj? jakiego? czyj kapelusz? odp. Brata, jakiego koloru? odp. zielonego.
Resztę przypadków tworzą przez dodanie of do czwartego na drugi, to do tegoż na przypadek trzeci.
Imiona zakończone w przypadku I, liczby pojedynczéj, na wszelkie spółgłoski, jako téż samogłoski: i, y, mające przypadek II, liczby pojedynczéj na: a, ia, iu, u, ego, wszystkie są rodzaju męskiego.
Przypadek 2 L. P. R. M. D. I.
Drugi przypadek odnośny do przymiotnika, który odpowiada na pytanie, kogo? czego? jakiego? czyj? czyja? czyje?; wskazujący przymioty i właściwości głównego wyrazu, można nazwać czyjwłaściwny, (genitivus) (…).
Przypadek 2gi ma u wszystkich istotników końcówkę ów.
Przypatrując się rozwojowi odmian tego oddziału dosprawianów odmiennych, dojrzeć można w większéj części, bo wiele jest ułomnych, trzy przypadki połączone, jak u istotników, piąty, zawsze ze stosunnikiem. […] Drugi [przypadek] jest ten, w którym dosprawian, obrazując sprawę, wskazuje naśladowanie istności danéj, jak na przykład wysokości, niemczyzny; przybiera stosunnik ze; nazwiéjmy go naśladującym (imitativus), będzie odmiana: z wysoka, z niemiecka.
Przypadek drugi czyjwłaściwny .... Przypadek drugi, (genetivus).
[...] Według tego łacińskiego porządku nazwáł kś. Kopczyński w swéj Gramatyce dla Szkół Národowych, wydanéj po ráz piérwszy w Warszawie roku 1785, Mianownik piérwszym przypádkiem, Dopełniácz drugim, Celownik trzecim, Biernik czwártym, Wołácz piątym, Nárzędnik szóstym, Miejscownik siódmym. Prof. Fr. Bopp w swojéj gramatyce sanskrytu, w którym jest 8 skłonników, nie bez słusznego powodu zestáwiá te skłonniki w następującym porządku, jako to: 1. Mianownik, 2. Biernik, 3. Nárzędnik. 4. Celownik, 5. Odbierácz, 6. Dopełniácz, 7. Miejscownik, 8. Wołácz.
Przypadek drugi odpowiada na pytanie: kogo? czego? lub czyj? czyja? czyje? Drugi przypadek jest albo dopełniaczem, albo udziałkowym, albo ujemnym, albo oznacza przyczynę lub oddziaływania.
W zakończeniu na „ów” 2 p. l. m. rzecz. męskich: synów, domów, krajów, mowców, ojców (dom), Wojciechów (las).
W 2 przyp. l. m. rzeczowników żeńskich na a i nijakich na e: broda - bród [...] pole - pól i t. d.
u w końcówkach mają w II. przyp. l. p. r. m. rzeczowniki [...] umysłowe, nazwy pojęć oderwanych, jak np. umysłu, rozumu, talentu, przypadku, gniewu, żalu itp.
W II. p. l. p. i l. mn. rzecz. r. ż. na ja mają końcówki ji: tej kolonji i tych kolonji itd.
§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:
Przypadek I na pytanie kto? co?
[Przypadek] II [na pytanie] kogo ? c z y j? -a? -e? czego?
§ 31. W przyp. II liczby pojed. mamy: czyj? -a? -e? anioła, konia, pana, stołu, głogu, drobiu.