of grammatical terms online
przypadek trzeci fleksja, = celownik
Quotations
3ci Przypadek kończy się pospolicie na owi, np. kapitan, kapitanowi.
3ci przypadek kończy się zawszę na om, np. kapitanom, mowom, i t. d.
W tym wzorze, w trzecim i 7mym przyp. liczby mn zachodzi zamiana głosek.
A. Przed rząd wyrazów rozumiemy pewne prawidła, częścią z rozumu samego wypływające, częścią przez zwyczaj narodowy ustanowione, aby po pewnych wyrazach tych a nie innych przypadków używać, np. słowo kochać, rządzi we wszystkich językach czwartym przypadkiem, np. kochać ojca i matkę, bo po tym słowie rozum naturalny każe koniecznie kłaśdź pytanie: kogo albo co? na które to pytanie 4ty przyp. używa się; gdy zaś słowo spotkać już, np. w polskim 4tym, a w niemieckim 3cim przypadkiem rządzi, ponieważ tu polski zwyczaj narodowy ustanowił pytanie kogo? spotkać, a niemiecki zaś pytanie komu? spotkać, na które to pytanie trzeci przypadek używa się.
Trzeci przypadek stoi, na pytanie komu? czemu?.
III. Przypadek.
Pięć jest powodów główniejszych, dla których używamy przypadku 3go.
- Kładzie się na pytanie: komu? czemu? jakiemu? [...].
3ci przypadek nazywa się: Celownik, a kładzie się na pytanie: komu? czemu?.
Przypadek 3ci w istotnikach żywotnych ludzkich jest wszędzie taki sam, jak drugi.
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec [...]
„ [przypadek] 3: (komu) ojcu [...].
Przyimki łatwo poznać można po tem mianowicie, że pociągają za sobą pytanie, wymagające jakiegoś przypadku, np. dążyć do ... czego (2-gi przypadek); wyruszyć przeciw ... komu (3-ci przypadek); stać przed ... kim (6-ty przypadek).
Mamy przyimki, rządzące przypadkiem II-gim, są także takie, które rządzą III-cim, IV-tym, VI-tym, albo VII-ym.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, III p. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Zamiast przyp. III-go liczby pojedynczéj: ci, używa się czasem ć, które się wtedy do poprzedzającego wyrazu przyczepia; np. Milszać prawda, niż kłamstwo. Ale nieraz przyczepia się i cala forma ci.
Przy: dwoje, troje, czworo... kładzie się rzeczownik w przypadku II-gim; tylko w III-m i VII-m przypadku tych liczebników przybiera także i rzeczownik końcówki deklinacyjne odpowiednie tym przypadkom.
§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:
Przypadek I na pytanie kto? co? [...]
[Przypadek] III [na pytanie] komu? czemu?
§ 32. W III-cim przypadku licz. poj. mówi się — komu? czemu?: aniołowi, koniowi, stołowi; psu, lwu, panu.