Historical dictionary
of grammatical terms online

przypadek czwarty biernik

Language: polski

Quotations

Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypádkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla

Przypadek czwarty w mowie niewiązanéj kładzie się pospolicie po słowie. w Wiérszu zaś częstokroć przed słowem np. My brother speaks French, Mój brat mówi po francusku, Two vast recompenses may well his courage move, Dwie wielkié nagrody mogą zachęcić jégo odwagę.

Przypadek 4-ty pokazuje osobę lub rzecz, na którą spływa działanie przypadku 1. np. dziecko zjadło jabłko. [...] Przypadek 4-ty odpowiada na pytanie kogo? co?.

Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.

IV. przyp. l. poj. zaimków rodzaju żeńs. ma - ą: moją, twoją, swoją, naszą, samą, jedną, wszystką..; wyjątkowo ę mają: tę i tamtę.

IV. przyp. l. poj. rzeczowników żeńskich na ni ma ą: panią, ksienią, gospodynią.

Wszystkie jednak wymienione pod II. mają w 4. przypadku l. poj. (jak „ryba“) ę, n. p. Brzozowę, Białę, Radziwiłłowę, królowę; w 5. przyp. o: Brzozowo, Biało, królowo.

§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:

Przypadek I na pytanie kto? co? [...]

[Przypadek] IV [na pytanie] kogo? co?

§ 32. W IV-tym przypadku licz. poj. mówi się — kogo? co? anioła, konia, pana, człowieka, psa; — kogo? co? stół, dom, liść, kościół, las, płot.