terminów gramatycznych online
przypadek czwarty biernik
Cytaty
IV. Przypadek.
Sześć jest główniejszych powodów, dla których kładzie się przypadek 4ty.
4ty przypadek nazywa się: Biernik, a kładzie się na pytanie: kogo? co?.
Przypadek 4-ty pokazuje osobę lub rzecz, na którą spływa działanie przypadku 1. np. dziecko zjadło jabłko. [...] Przypadek 4-ty odpowiada na pytanie kogo? co?.
W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?
Rzeczowniki rodz. żeń. z zakończeniem samogłoskowem mają w ogóle w 4-ym przypadku liczby pojedyń. ę.
Przy odmianie rzeczowników nieżywotnych, dla rozróżnienia przypadku 1-go od przyp. 4-go, trzeba dodawać, w myśli chociaż, słowo nijakie w przyp. l-szym, a słowa czynne w przyp. 4-tym.
Całkowita deklinacya rzeczownika ojciec tak się nam przedstawi:
W liczbie pojedyńczéj:
Przypadek 1: (kto?) ojciec [...]
,, [przypadek] 4: (kogo?) ojca [...].
Mamy przyimki, rządzące przypadkiem II-gim, są także takie, które rządzą III-cim, IV-tym, VI-tym, albo VII-ym.
Rzeczownik złożony z przymiotnika stojącego w I-szym przypadku i z rzeczownika, odmienia się w obu częściach składowych wedle właściwych im prawideł; np. I i IV przyp. Krasnystaw (miasto w Lubelskiem), ma: II p. Krasnego|stawu, IIIp. Krasnemu|stawowi, V p. Krasny|stawie! VI p. Krasnym|stawem, VII p. w Krasnym|stawie.
Błędnie używają niektórzy go zamiast je, w IV-ym przypadku liczby pojedyńczéj na rodz. nijaki.
Tak np. pytanie, czy należy używać w IV p. l. p. formy moję lub moją, Francyę lub Francyą i t . p., nie należy zgoła do pisowni; toż samo usunąć należało z kwestyi ortograficznych pytania: nawiedzić czy nawidzić, śpiewać czy spiewać, skarżyć czy skarzyć, i t. p., chodzi tu bowiem o samo brzmienie wyrazów, nie zaś o sposób pisania.
IV. przyp. l. poj. zaimków rodzaju żeńs. ma - ą: moją, twoją, swoją, naszą, samą, jedną, wszystką..; wyjątkowo ę mają: tę i tamtę.
IV. przyp. l. poj. rzeczowników żeńskich na ni ma ą: panią, ksienią, gospodynią.
Wszystkie jednak wymienione pod II. mają w 4. przypadku l. poj. (jak „ryba“) ę, n. p. Brzozowę, Białę, Radziwiłłowę, królowę; w 5. przyp. o: Brzozowo, Biało, królowo.
§ 27. Przypadków mamy w języku polskim siedm, jako to:
Przypadek I na pytanie kto? co? [...]
[Przypadek] IV [na pytanie] kogo? co?
§ 32. W IV-tym przypadku licz. poj. mówi się — kogo? co? anioła, konia, pana, człowieka, psa; — kogo? co? stół, dom, liść, kościół, las, płot.