Historical dictionary
of grammatical terms online

przypadek szósty fleksja, = narzędnik

Language: polski

Quotations

Przypádkują się Rzeczowniki nie przez odmianę przypadków zakończenia, ale przez odmianę przyimków: oto wzór przypádkowania. Przypádek 1. The King Król 2. of the King Króla 3. To the King Królowi 4. The King Króla 5. O! King O! Królu 6. From the King od Króla

That [...] jeśli przypáda kłaśdź je w przypadku drugim, trzecim lub szóstym.

W języku polskim jest 7 przypadków, podług siedmiu pytań, które są jednakowe na każdy rodzaj i na każdą liczbę. Przypadek 1. Mianujący: Kto? co? 2. Posiadający: do, od kogo? czego? czyj? 3. Dający: Komu? czemu? 4. Ulegający: Kogo? co? 5. Wołacz albo Wołający! 6. Narzędziowy: Kim? czém? z kim? z czém? 7. Przyimkowy: w, na, o, przy, po, Kim? czém?

Rzeczowniki rodz. męz. można zarówno w 2-gim przyp. liczby mn. kończyć na y, jak i na ów; noży, talerzy, widelcy, lub nożów, talerzów, widelców, najlepiej zaś dla milszego dźwięku przeplatać. [...] Podobnież przyp. 6-ty tegoż rodz. i liczby, zamiast ami, może mieć przez skrócenie y: walczył ze strzałami, żołnierzy, orężami. Końcówka liczby mn. owie służy tylko rzeczownikom ludzkim rodzaju męzkiego.

Wszystkie te Liczbowniki przypadkują się jak przymiotniki i Zajimki, z wyjątkiem 6 przypadku liczby mnogiej żeńskiej, nie mieszać ją do rodzajów męzkiego i średniego, które bliżej i często zgadzają się ze sobą, jako to męzk. dwa domy, Sred. dwa Jabłka, żeń. Dwie Chaty, dwiema a nie dwóma chatami.

W łacinie to słowo zawsze wymaga pierwszego przypadku np. Terra est rotunda; homo est felix. Przeciwnie w polszczyźnie zawsze się wymaga 6 przypadku zwanego narzędnikiem.

VI. i VII. przypadek l. poj. w deklinacyi przym. i zaim. pisać w rodzaju męskim ym (im), w nij. em: pilnym uczniem — na tym koniu — z małem dzieckiem — w swojem dziele.

VI. przyp. l. mn. w deklinacyi przymiot. i zaim. w rodzaju męskim (tak przy osobowych jak rzeczowych) ym i (imi), a w rodzajach żeń. i nij. emi: pilnymi uczniami, siwymi końmi, okrągłymi stołami, ale: z kochanemi siostrami, wielkiemi dziełami.

y w końcówkach przymiotników, zaimków, liczebników i imiesłowów VI. i VII. przyp. l. p.

W VI. p. l. m. tych części mowy: dobrymi dziełami, polami, kochającymi dziećmi itd.