Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

zdanie okolicznościowe

Hasło w cytatach: okolicznościowe
Język: polski

Cytaty

Niekiedy napotyka się także dopowiedzenie przymiotne okolicznościowe. Jest to również skrót, lecz zdania przyczynowego warunkowego itp., w ogóle okolicznościowego.

[…] Zdania podrzędne (poboczne) ze względu na treść, tj. co do tego, jaki członek zdania nadrzędnego zastępują, dzielą się na podmiotowe, orzecznikowe, określające, okolicznościowe i dopełniające. Ze względu na to, jaką część mowy omawiają, dzielą się na rzeczowne, przymiotne i przysłówkowe; nie ma tylko zdań czasownikowych, ponieważ ze wszystkich części mowy, które samodzielnie mogą być członkiem zdania, tylko czasownik nie może być omówiony przez całe zdanie. Zdania podmiotowe i dopełniające należą zawsze do rzeczownych; zdania orzecznikowe i określające, mogą być albo rzeczownemi, albo przymiotnemi; a zdania okolicznościowe w zupełności odpowiadają przysłówkowym.

[…] Zdania okolicznościowe zastępują określenie okoliczności, przynależne czasownikowi lub przymiotnikowi zdania nadrzędnego. Ponieważ zastępują przysłówek lub wyrażenie przysłówkowe, więc nazywają się także zdaniami przysłówkowemi.

Obfitą terminologię z zakresu składni zawiera jej właśnie poświęcona a wydana już po ukazaniu się rozprawy Riesa książka A. Krasnowolskiego.

Terminologia. Propositio indicativa — zdanie oznajmujące [...]; subordinata — podrzędne, poboczne, subiectiva — podmiotowe, praedicativa — orzecznikowe, obiectiva — dopełniające, obiectiva adverbiale — okolicznościowe, attributiva — określające, syndetica — spójnikowe, asyndetica — pytające, relativa — względne, sine subiecto — bezpodmiotowe.