terminów gramatycznych online
końcówka morfem gramatyczny
Końcówka. Morfem fleksyjny występujący jako ostatni w ciągu morfemów składających się na formę fleksyjną i podlegający wymianie w deklinacji lub koniugacji.
Cytaty
Rzeczownik ten podlega tu zmianom, a zmiany te widać w końcówkach jego, które za każdem nowem pytaniem, zmieniają się na inne.
Jeżeli masz np. rzeczownik rodzaju męskiego, wówczas musi i przymiotnik jego przybrać końcówkę rodzaju męskiego.
Wyrobiliśmy końcówkę -iusz, -eusz, -iasz dla imion greckich na -ιος, -εος, -αιος, -ικς, łacińskich na ius, -eus, -aeus, -ias, zachowujemy zawsze us w greckich na -ος, łac. na -us, jeżeli to są imiona dwuzgłoskowe, odrzucamy zwykle końcówkę w imionach wielozgłoskowych, które przez częste używanie zupełnie się przyswoiły (Homer, Cyncynnat) i t. p.
Nie przeczymy wprawdzie, że w praktyce mogą nasuwać się nieraz wątpliwości, zwłaszcza, dopóki sam ten fakt językowy nie będzie przez specyalistów należycie zbadany i wyjaśniony wszechstronnie (np. przekształcenie końc. -ius, -eus na -iusz, -eusz, pozostawienie lub odrzucenie końc. -us i t. p.).
Jest jednakże bardzo wiele takich wyrazów, do których nie można prawideł powyższych stosować, ponieważ w nich w tem miejscu, gdzieby rozdzielone być miały, albo a) zbytni zbieg różnorodnych spółgłosek innego rozdziału na syllaby wymaga: kop-ciuszek, chłop-czyk, wieszcz-ka, pyszcz-kiem, lek-cya, dyk-cya, wat-pió, pomyśl-ny; b) albo też przeszkadza temu zbyt żywe jeszcze poczucie odrębności czy to: α) przyrostka etymologicznego: więk-szy, znakomit-szy, pest-ka, pust-kowie, swadź-ba, gędź-ba, szlach-ta, kruchta, (mięk-ki, lek-ki, pan-na, ran-ny); β) czy też końcówki fleksyjnej: kurcz-cie, pisz-my, ludź-mi, pieniędz-mi.
Przy nazwiskach osób lub miejscowości, nie dających się deklinować, byłoby wskazanem dodawać imię osoby lub appelativum, albo końcówkę oddzielać apostrofem. N. p .: do Jana Jakóba Rousseau, do miasta Bordeaux, (poecie) Shakespeare’owi.
Jest jednakże bardzo wiele takich wyrazów, do których nie można prawideł powyższych stosować, ponieważ w nich w tem miejscu, gdzieby rozdzielone być miały, albo a) zbytni zbieg różnorodnych spółgłosek innego rozdziału na syllaby wymaga: chłop|stwo, przekup|stwo, kop|ciuszek, chłop|czyk, wieszcz-ka, pyszcz-kiem, lek|cya, dyk-cya, wąt-pić, pomyśl-ny; b) albo też staje temu na przeszkodzie zbyt żywe jeszcze poczucie odrębności czy to: α) etymologicznego przyrostka: więk-szy, znakomit-szy, pest-ka, pust-kowie, swadź-ba, gędź-ba, szlach-ta, kruch-ta, (mięk-ki, lek-ki, pan-na, ran-ny); β) czy też końcówki flexyjnej: kurcz-cie, pisz-my, ludź-mi, pieniądz-mi.