terminów gramatycznych online
zaimek
Geneza: łac. pronomen
Zaimek. Klasa wyrażeń uznawanych wprawdzie za odrębną część mowy, ale z zastrzeżeniem, ze jest to część mowy wyróżniana na podstawie innych kryteriów niż rzeczownik, przymiotnik, czasownik czy przysłówek
Cytaty
Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy. P. Ktore są te ośm części mowy? O. Imie czyli Nomen, Zaimek Pronomen, Słowo Verbum, Uczestnictwo Participium, Przekładanie Praepositio, Przysłowie Adverbium, Złączanie Conjunctio, i Wrzucenie Interjectio. Z ktorych pierwsze cztery albo się deklinują, albo koniugują.
P. Jak poznać ktore słowo jakiego jest rodzaju? O. Kiedy mu się dodać może Zaimek: ten; jest rodzaju męskiego, nap: ten ojciec [...] kiedy to, jest rodzaju oddzielnego, nap: to dziecie.
P. Coż jest Imie Istotne albo Substantivum? O. Ktore się przez jeden tylko rodzaj mowi, co poznać ztąd, że mu się tylko dodać może albo ten; albo ta; albo to; a nie wszystkie te trzy Zaimki razem, nap: tylko się mowi ten Anioł, à nie ta, ani to Anioł.
ROZDZIAŁ VI. O ZAIMKU [...] P. Co jest Zaimek czyli Pronomen? O. Jest słowo kładące się za imie, i wyrażające jaką osobę albo rzecz do niej należącą, nap: co by się miało mowić: Piotr to uczynił, można powiedzieć: On to uczynił. On tedy jest zaimek, bo się tu kładzie za imie Piotra, i wyraża trzecią osobę.
Istota, liczba i osoby Zaimkow.
P. Jak się wyrażają osoby w Werbach? O. Przez osoby Pronominow, to jest w małej liczbie Ja przez wszystkie rodzaje. [...] On w rodzaju męskim. Ona w rodzaju niewieścim. Ono w rodzaju oddzielnym. [...] P. Czy zawsze te zaimki wyraźnie kładą się z Werbami w mowie ojczystej? O.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen [...] II. Zaimek, Pronomen, co się kładzie za imie, jako: On to uczynił, zamiast co by się miało wymienić imie tego, kto uczynił, np. Piotr, Paweł, lub insze. III. Słowo, Verbum [...] IV. Uczestnictwo, Participium [...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio.
Osob, ktore sie Zaimkami wyrażają, jest trzy: Pierwsza ktora mowi, a ta się wyraża Zaimkiem Ja, my. Druga, do ktorej się mowi, à ta się wyraża zaimkiem ty, wy. Trzecia o ktorej się mowi, a ta się wyraża zaimkiem On, oni; i innemi tak Zaimkami, jako imionami.
Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.
Zaimek jest to wyraz, który się kładzie zamiast rzeczownika.
Zaimki dzielą się na osobowe, posiadawcze, odnośne, wskazujące, pytające, łączące i nieoznaczone.
Wyrazy, używane w mowie zamiast imienia osoby lub rzeczy, nazywamy zaimkami, np. ja, ty, kto, on, i.t.d. Jako wyrazy, zastępujące imiona, mają one także rodzaje, liczby i odmianę deklinacyjną.
§ 140. Zaimek ji , ja, je w mianowniku liczby pojed. i mnogiej już w staropolskim wyszedł z użycia.