Słownik historyczny
terminów gramatycznych online
terminów gramatycznych online
SzyGram/1767
Grammatyka powszechne wszystkim językom i własne polskiemu prawidła w sobie zamykająca, dla doskonalszego w ojczystej mowie polotu, a tym prędszego i łatwiejszego od obojej płci młodzieży obcych języków pojęcia. Z dyspozycyi prześwietnego Towarzystwa Literatów
rkps [sygn. Bibl. Ossol. 1866] 1767 , jęz.
Cytaty według działów 753 cytaty
- Przemowa 1 cytat I–XVIII
- Wstęp do Gramatyki 77 cytatów 1–13
- Istota gramatyki i mowy 1–2
- Podział gramatyki i mowy 6–9
- Ortografia 149 cytatów 14–88
- Etymologia 449 cytatów 89–397 (398)
- Syntaxis 54 cytaty 398–459
- Prosodia 23 cytaty 460–469
Hasła
- adiektywa liczajne początkowe
- adiektywa liczajne podzielające
- adiektywa porządkowe | adiektywa liczajne porządkowe | liczajne porządkowe
- adjectivum | *adjektyw pol., łac.
- adjektywa liczajne | adiektywa liczajne | liczajne | liczajne porządkowe
- adverbium | adverbia łac.
- akcenta | akcent (diakryt)
- akcentować (o wymowie)
- alfabet
- ani podwyższający | ani poniżający
- antecedens łac.
- aspiratio łac.
- aspiré fr.
- błąd
- brzmienie (sposób wymawiania, dźwięk)
- casus łac.
- cezura
- cieńko | cienko
- cierpiące | słowa trzeciosobne cierpiące
- collective łac.
- collectivum łac.
- comma łac.
- comparativus łac.
- conjunctio (spójnik) łac.
- czas | czasy
- czas kondycyjonalny | czasy kondycjonalne teraźniejsze | czas kondycjonalny teraźniejszy
- czas kondycyjonalny przeszły | czasy kondycyjonalne przeszłe
- czas kondycyjonalny przeszły I | kondycyjonalny przesz. I.
- czas kondycyjonalny przeszły II | kondycyjonalny przesz. II.
- czas kondycyjonalny teraź. | kondycyjonalny teraźn. II
- czas kondycyjonalny teraźniejszy I | kondycyjonalny teraźn. I
- czas początkowy
- czas przeszły | czasy przeszłe | przeszły czas (praeteritum, czasy przeszłe)
- czas przeszły doskonały | przeszły doskonały czas (dokonany)
- czas przeszły niedoskonały | czas przeszły niedoskon:
- czas przeszły więcej niż doskonały
- czas przeszły więcej niż doskonały I
- czas przeszły więcej niż doskonały II
- czas przyszły | przyszły czas (futurum)
- czas przyszły nieskładany
- czas przyszły składany
- czas teraźniejszy | czas teraźn: | cza: teraźn: (praesens)
- czasy kondycyjonalne
- czasy pojedyncze
- czasy składane
- części mowy | część mowy
- czwarta deklinacyja
- czwarta koniugacyja | IV. koniugacyja
- dawający | Daw. | D. | spadek dawający
- defectiva łac.
- deklinacya druga
- deklinacya pierwsza
- deklinacye adiektywow
- deklinacye imion istotnych
- deklinacye substantywow
- deklinacyja | deklin. | deklinacya
- delikatnie
- diminutiva łac.
- druga deklinacyja
- druga koniugacyja | II. koniugacyja
- drugi stopień (o przymiotnikach)
- dwie kropki (znak interpunkcyjny)
- dyftong
- dyskurs
- etymologia (dział gramatyki o częściach mowy)
- figura grammatyczna
- figura skrócenia
- formować
- formowanie przysłowiow
- gatunki werbów (genera verborum)
- gerundia | gerundium pol., łac.
- głos (dźwięk mowy)
- głośno
- głucho
- gradus łac.
- gradusy
- grammatyka (wiedza o języku)
- grubo
- i dwugłośne | dwugłośna litera
- i łacińskie
- ilkość
- imie (nazwa, część mowy)
- imie liczajne
- imie nieporownujące się
- imie poprzedzające
- imie porownujące się
- imie własne
- imię porządkowe
- imię pospolite | imiona pospolite
- imiona istotne | imie istotne | imię istotne
- imiona liczajne nieporządkowe
- imiona liczajne porządkowe
- imiona męskie | imię męskie
- imiona niewieście
- imiona przydatne | imię przydatne | przydatne
- inchoativa łac.
- interiekcye do karczenia
- interiekcye do lękania się
- interiekcye do narzekania
- interiekcye do odganiania ludzi
- interiekcye do pobudzania
- interiekcye do podziwienia
- interiekcye do pokazania obrzydliwości
- interiekcye do przykazowania milczenia
- interiekcye do smutku i żalu
- interiekcye do wołania
- interiekcye do wypędzania ptactwa
- interiekcye do wyrażenia wesołości
- interiekcyja | interiekcyje | interiekcya
- interjectio (wykrzyknik) łac.
- język
- język (narząd)
- język ojczysty
- kadencya (koniec wiersza; rym)
- kazusy
- komparacyja adiektywów | komparacyja
- komparacyja nieporządkowa
- komparacyja porządkowa
- koniec słowa (wyrazu, słowa, rzeczenia)
- koniugacya | koniugacyje werbów | koniugacyja | odmienianie
- koniugować się
- koniunkcya | koniunkcyja
- koniunkcyje przyczynę dające
- koniunkcyje rozdzielające
- koniunkcyje spajające
- koniunkcyje sprzeciwianie się znaczące
- konsony | konsona
- konstrukcja zgadzania
- konstrukcyja | konstrukcya (składnia)
- konstrukcyja zgadzania
- kopniunkcyje wnoszące jedno z drugiego
- kreska (przecinek)
- kreska | - (znak złączenia)
- kreska na kształt małego c
- kreska z kropką
- kreski podwojne (cudzysłów)
- kropka (znak interp.)
- kropki | kropka (diakryt)
- kryski | kreski | kreska (diakryt)
- liczba (liczebnik)
- liczba | liczby
- liczba początkowa
- litera (partykuła)
- litera akcentowana
- litera głośna | litery głośne | głośna
- litera mała
- litery | litera (znak alfabetu)
- litery | litera (głoska)
- litery przez się brzmiące
- litery wspołbrzmiące | wspołbrzmiące litery | litera wspołbrzmiąca | współbrzmiąca litera | litery współbrzmiące | współbrzmiąca
- łączenie się
- mała liczba | liczba mała | M. l. | m. l.
- membrum | membrum orationis łac.
- mianujący spadek | spadek mianujący | Mian. | M. | mianujący
- miękczać
- miękczyć
- mowa (język)
- mówić
- nachylać się
- nad wszystkie przenoszący lub poniżający
- naginanie
- narząd mowny, narządy mowne
- nazwiska niewieście
- nazwiska własne
- negacyja
- nomen pol., łac.
- odbierający spadek | odbierający | Odbier. | Od. | Odb. | Odbj: | spadek odbierający
- odmiana (słów, wyrazów)
- odmieniać (wymiana głosek/sylab)
- odmienianie
- odmienienie słow (zmiany)
- okoliczność
- okoliczność czasu
- okoliczność miejsca
- omyłka | omyłki
- ortografia (zasady pisowni i wymowy)
- osoba | osoby (gramatyczna)
- osoba druga | druga osoba
- ostatkowe litery
- pars orationis łac.
- participia czasów przeszłych pol., łac.
- participia czasu teraźniejszego | participium czasu teraźniejszego pol., łac.
- participium łac.
- participium pol., łac.
- participium cierpiącego znaczenia pol., łac.
- participium czyniącego znaczenia pol., łac.
- partykuła (część mowy)
- partykuły | partykuła (spójnik)
- passiva łac.
- period (zdanie złożone, wypowiedź)
- peryody | period (kropka)
- piąta deklinacyja
- pierwsza deklinacyja
- pierwsza koniugacyja | I. koniugacyja
- pierwsza osoba | osoba pierwsza
- pierwszy stopień (o przymiotnikach)
- pochodzenie (geneza)
- pochodzenie (derywacja)
- pochodzić od...
- początek
- początek słow | początek słowa (nagłos)
- początek słowa (temat)
- początkowe litery
- poczynające (inchoativum)
- podwojne litery
- podwyższający albo poniżający
- pojedyncza liczba | liczba pojedyncza
- polski język | język polski
- polszczyzna
- porownanie (stopniowanie)
- porownywać się
- porównywanie adiektywów
- porządek koniunkcyi (o pozycji spójnika)
- positivus łac.
- pośrzodek słów
- praepositio łac.
- prepozycyja | prepozycyje | prepozycja | prepozycya
- prepozycyje nierozłączające się
- pronomen łac.
- pronuncyjacyja | pronuncyacya
- prozodya | prosodia
- prozozycyje rozłączające się
- przeciąg
- przekładania nierozłączające się
- przekładania rozłączające się
- przekładanie | przekładania (przyimek)
- przekreślić
- przycisk (dotyczy wymowy (nie akcent): mocniej)
- przysłowia (proverbium, adagium)
- przysłowia służące do ilkości
- przysłowia służące do jakości
- przysłowia służące do liczenia
- przysłowia służące do pokazywania
- przysłowia służące do porządku
- przysłowia służące do powiększania
- przysłowia służące do pytania
- przysłowia służące do zapierania
- przysłowie (przysłówek)
- przysłowie służące do potwierdzania
- przysłowie wyrażające okoliczność czasu
- przysłowie wyrażające okoliczność miejsca
- pytanie (o zdaniu)
- quantitas łac.
- reciproca | verba reciproca łac.
- regularnie
- reguły
- relativa pol., łac.
- rodowita mowa
- rodzaj (gramatyczny)
- rodzaj | rodzaj oddzielny | R. O. | Od. | Oddz.
- rodzaj męski | R. M.
- rodzaj niewieści | R. N.
- rodzaje werbow (strona czasownika)
- rodzący spadek | rodzący | Rod. | R. | Rodz | spadek rodzący
- rozdzielenie (pisownia rozdzielna)
- rządzenie
- sens | *sensy (znaczenie)
- sens | sensy (zdanie, wypowiedź, znaczenie wypowiedzi?)
- się deklinować | deklinować | deklinować się
- się naginać | naginać się | naginać
- się odmieniać
- się staczać | staczać się | staczające się
- się wymawiać | wymawiać
- składanie (słowo składane?)
- składanie słow
- skończenie
- skrocenie (dotyczy długości)
- skrocenie | skrócenie
- słowa | słowo (wyraz)
- słowa jednosyllabowe
- słowa nie regularnie staczające się
- słowa nieosobiste
- słowa nieskładane
- słowa osobiste | słowo osobiste | osobiste słowa (czasownik)
- słowa pochodzące
- słowa pochodzące z ...
- słowa pojedyncze | słowo pojedyncze
- słowa przywłaszczone
- słowa trzeciosobne | słowo trzeciosobne | trzeciosobne słowa
- słowa trzeciosobne czyniące | czyniące | słowo trzeciosobne czyniące
- słowka | słowko (prefiks)
- słowo (czasownik)
- słowo cierpiące | słowa cierpiące
- słowo czyniące | słowa czyniące
- słowo dwochsyllabowe
- słowo oddzielne | słowa oddzielne
- słowo osobne
- słowo posiłkujące
- słowo składające | słowo składające się
- słowo składane | słowa składane | składane słowa
- słowo ściągające | słowo ściągające się
- słowo złożone (wyraz złożony)
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- spadek opowiadający | Opowiad. | Op. | opowiadający spadek | Opow: | Opow. | opowiadający
- spadek oskarzający | oskarzający | Osk. | Os. | O. | Oskarż.
- spadki | spadek
- spadki pytające
- sposob nieograniczony | nieogran. II. | nieograniczony sposób
- sposob roskazujący | rozkazujący I | rozkazujący II | roskazujący sposob
- sposoby | sposob (tryb)
- sposób skazujący | sposób skaz.
- staczanie (deklinacja)
- staczanie werbów (koniugacja)
- stopnie
- substantivum | substantywa | substantiva pol., łac.
- superlativus łac.
- sygnifikacyja
- syllaba | syll. (głoski, litery)
- syllaby długie | (―) | (v̅)
- syllaby krotkie | (v) | (v̅)
- syllaby spolne | (o)
- syncope gr., łac.
- syntaxis łac.
- syntaxis pol., łac.
- szczere polskie słowo
- tchnienie
- terminacya | terminacye
- thema gr., łac.
- trzeci stopień (o przymiotnikach)
- trzecia deklinacyja
- trzecia koniugacya | III. koniugacya
- trzecie osoby | trzecia osoba | osoba trzecia
- uczestnictwa czasu przeszłego | uczestnictwo czasu przeszłego
- uczestnictwa znaczenia cierpiącego
- uczestnictwa znaczenia czyniącego
- uczestnictwo
- uczestnictwo cierpiące
- uczestnictwo czasu przyszłego czyniące
- uczestnictwo czasu teraźniejszego
- usta
- verba activa łac.
- verbum (czasownik) łac.
- verbum osobiste pol., łac.
- verbum poczynające pol., łac.
- verbum trzeciosobne pol., łac.
- verbum uczęszczające pol., łac.
- werbum | verbum
- wielka liczba | w. l.
- wielkie litery
- wiersz
- własności części mowy (kat. gramat.)
- wokala
- wrzucenie (wykrzyknik)
- wtora osoba
- wymawianie
- Wzyw. | spadek wzywający | wzywający | wzywający spadek
- y greckie | greckie y
- z szelestem
- zaimek | zaimki
- zaimki odnoszące
- zebranie
- zęby
- zgadzać
- zgadzanie (zgoda)
- zginanie
- złączający sposób | sposób złączający | sposob złączający | złączający I | złączający II (coniunctivus)
- złączanie (spójnik)
- złączenie (część mowy)
- złączenie (pisownia łączna)
- znaczenie
- znak (diakryt)
- znak podziwienia
- znak przerwania | znaki przerwania
- znak pytania
- znak rozdzielenia
- znak złączenia
- znaki ortograficzne
- zwyczaj
- (ʹ) | akcent ostry (diakryt)
- (ˋ) | akcent ciężki
- *pronomina | pronomen pol., łac.
- ? (znak zapytania) symbol
Wykorzystane źródła:
Szylarski wymienia w przedmowie gramatykę F. Mesgniena z 1649 r. Odwołuje się do gramatyki łacińskiej Port Royal, gramatyki francuskiej oraz niemieckiej Gotscheda (s. XII) .