terminów gramatycznych online
zaimek
Geneza: łac. pronomen
Zaimek. Klasa wyrażeń uznawanych wprawdzie za odrębną część mowy, ale z zastrzeżeniem, ze jest to część mowy wyróżniana na podstawie innych kryteriów niż rzeczownik, przymiotnik, czasownik czy przysłówek
Cytaty
Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.
Zaimek jest część mowy, która sie kłádzie zá imię.
Przyrostek że ma postać spójnika że, np. wiem ŻE tak jest; przyrostki to, ci, mają postać zaimków, np. TO, co mówisz; winienem CI (zamiast tobie); lecz znaczenie ich wcale jest odmienne.
Zaimek on, gdy się tak skraca w niektórych przypadkach, że, nie stanowiąc syllaby, przyłącza się w wymawianiu do przyimków do, po, przez, nad, słusznie także i w pisaniu jak jeden z niemi wyraz łączyć się powinien: doń, poń, przezeń, nadeń.
[...] S piérwiastków drugiego szeregu powstają zajimki, wszystkie piérwotne przyjimki, spójniki i partykuły; te nazywámy piérwiástkami zajimkowemi, albowiem one bez wyjątku wyráżąją w ogóle pewne pojęcie zajimkowe, które tkwi więcéj lub mniéj ukryte w przyjimkach, spójnikach i partykułach. Żaden s pojedyńczych zajimków nie dá się sprowadzić tak co do znaczeniá, jako i co do formy na coś ogólniejszego, lecz każdego pojedyńczego zajimka temát skłanianiá jest zarazem jego piérwiástkiem [...].
Zajimek oznaczá stosunek mówiącego do osoby lub osób, do których albo o których przemawiá, a takiemi są tak zwane zajimki osobiste já, ty, on […].
[...] Zajimki tedy w mowie ludzkiéj nie tylko zajmują miejsce jimion rzeczownych i przymiotnych, czyli rzeczowników i przymiotników, ale jeszcze, jeżeli nazwiémy te ostatnie obrazami przedmiotów i jich pojęć, są, że tak rzekę, rámami, które myśl mówiącego i słuchającego zapełniá według okoliczności nájrozliczniejszemi obrazami osób, rzeczy, a nawet pojęć oderwanych i jich przymiotów. Słusznie tedy te rámy nazywają gramatycy zajimkami (pronomina), gdyż jak w algiebrze, głoski abecadła a, b, c itd. oznaczać mogą rozliczne jilości, tak zajimki w mowie ludzkiéj oznaczają pośrednio osoby, zwiérzęta i rzeczy lub jich przymioty, które bezpośrednio oznaczają się rzeczownikami i przymiotnikami.
Zaimek. Zaimki rzeczowne, przymiotne i przysłowne. Zaimki odpowiednikowe. Zaimki osobowe, zwrotne, dzierżawcze, wskazujące, względne, pytające i nieokreślone.