Słownik historyczny
terminów gramatycznych online

słowo jednozgłoskowe czasownik

Hasło w cytatach: słowa jednozgłoskowe
Język: polski
Dział: Morfologia (współcześnie)

Cytaty

W Słowach jednozgłoskowych każda zamiana liter jest niedogodną; bo jeżeli wyraz ubogi w głoski zamieni z nich jedną, mało mu pozostanie z pierwotnego jego brzmienia. W kilku zatem jednozgłoskowych wyrazach nie zamieniamy miękkich syczących głosek: wiodł wiedziony, plotł pleciony.

Słowa jednozgłoskowe którym dodajemy nową przybierającą spółgłoskę są następujące:

a) Wszystkie Słowa zakończone na u, kuć, knuć, o-buć, pluć, psuć, snuć, suć, szczuć, truć, w y-zuć, żuć, i t. d, ku-j-e i t. d.

b) Słowa jednozgłoskowe zakończone na inną nienosową samogłoskę te jedynie, w których jedna tylko przed samogłoską znajduje się spółgłoska b, p, r, sz, w, w m, t, życ, dziać się, l, pi, si, wi i t. p. bi-j-e, pi-j-e i t. d. Wyjęte: mieć ma, dać da.

c) Przybierają także nową przybierającą spółgłoskę Słowa: kryć, gnić, śmiać się, grzać.

[...] Słowa formy 3ciéj, po odrzuceniu zakończenia osoby 3ciéj l. p. i przybraniu, gdzie potrzeba, cechy miękczenia, żadnéj odmiany nie doznają, np. kładzie, kładź […]. W słowach jednozgłoskowych, i w których głoskę n, inna spółgłoska poprzedza, nie odrzuca się zakończenie czasu ter. lub przyszłego, ale się do niego spółgłoska j dodaje, np. rwie, rwiéj [...].

Słowa jednozgłoskowe, nieznane w językach nowożytnych, czasują się podług prawideł sobie właściwych i mają trzy czasowania […].

Słowa jednozgłoskowe tej konjugacji, jak np. tchnę, tchnąć; brnę, brnąć; lgnę, lgnąć, i t. p. pozornie podobne są do słów konjugacji I-szej takich jak: żnę, żąć; klnę, kląć; mnę, miąć,..; różnią się jednak od nich odmienną budową wewnętrzną.