terminów gramatycznych online
słowo czasownik
Język: polski
Geneza: tłum. łac. verbum
- Cz. II. O słowach osobno wziętych: Gddk/1816
- Części Mowy. Rodzaynik.: Prz/1792
- Części mowy nieodmienne: Kon/1920
- Części mowy odmienne: Malecz/1882
- Część I (wstępna): Jes/1886
- Część II. O Słowie: Mucz/1825
- Część II. O częściach mowy w ogólności: Jak/1823
- Część II. O podziele i różnych nazwiskach wyrazów: Mucz/1825
- Część III. O przymiotniku. O słowie i imiesłowie: Jak/1823
- Część III. O układaniu wyrazów na utworzenie zdania i łączeniu zdań między sobą: Mucz/1825
- Część druga prawideł gramatycznych, czyli odmiennia: Szum/1809
- Część druga. O częściach dyskursu: Duch/1699
- Część trzecia. Rzecz o słowach: Such/1849
- De Verbo: DonCul/1560
- Dialekty języka polskiego: Nitsch/1923
- Do łaskawego czytelnika: SkorM/1828
- Etymologia: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Fleksja czyli nauka o odmianach: Kr/1897
- Historyczna fonetyka czyli głosownia: Rozw/1923
- II. Początki polskiej terminologii gramatycznej. Od Odrodzenia do czasów saskich: Kor/1961
- III. Część mowy. Słowo: Marc/1833
- III. Krystalizowanie się polskiej terminologii gramatycznej w czasach Oświecenia: Kor/1961
- Mownia: Morz/1857
- Myśl, zdanie, podmiot, orzeczenie, istotnik, słowo: Czep/1871–1872
- Nauka o formach (Flexya): Mał/1863, Mał/1879
- Nomen: Don/1595
- O Składni: Rew/1845
- O Słowie: Malin/1869
- O częściach mowy w ogólności: Bor/1830
- O etymologii: Mal/1700
- O imieniu: Lub/1778
- O imieniu i jegoż przypadkach: Sty/1675
- O literach: Dudz/1776
- O nauce dobrego pisania i czytania: Lub/1778
- O ośmiu częściach mowy: DwBg/1813
- O składni: Ryk/1850
- O składni, czyli o należytém wyrazów ułożeniu: Ant/1788
- O słowie: Lub/1778, Ryk/1850, Bor/1830
- O wyrazach: Kam/1870
- O wyrazach osobno wziętych: Ant/1788
- O wywodni słow w polszczyźnie: Prz/1816
- O zdaniu pierwotném czyli gołém: Gr/1861
- O łączeniu i rozłączaniu wyrazów (W. Szwejkowski): Rozp/1830
- Objaśnienie terminologii: Morz/1857
- Oddział II. Budowa języka samskrytu: SkorM/1816
- Odmienne części mowy: Lerc/1877
- Pisownia: Król/1907
- Podział słów ze względu na podmiot. Zdanie twierdzące i przeczące. Spójnik: Czep/1871–1872
- Pronomen: Don/1795
- Przedmowa: Szum/1809
- Przestrogi, narzekania i upominania starszych! (słuchaj!): Oż/1883
- Przypisy do Gramatyki polskiej: Szum/1809
- Regulae grammaticales: DonGl/1542
- Rozdział VII. O słowie: Szt/1854
- Rzeczowniki: Desz/1846
- Składnia: Kurh/1852, Lerc/1877
- Spis rzeczy i wyrazów: Rozp/1830
- Słowniczek: Gaert/1927
- Słownik: Bart/1544 , Mon/1780
- Słowo: Br/1848
- Traktat II. O częściach dyskursu: Dąb/1759
- Verbum: Don/1649, Don/1595
- Wiadomości wstępne: Kr/1917
- Wstęp do Gramatyki: SzyPocz/1770, SzyGram/1767
- Wstęp obejmujący pogląd na Głosownią i pojęcie Pierwoskładni: Malin/1869
- Własność, abecadła i podział głosek polskich wyjaśniłem powyżej dostatecznie jakie mamy każdy widzi: Oż/1883
- Zaimek: Prz/1792
- Zbiór nowych słów w tej gramatyce: Gddk/1816
- Zdanie dziewiąte: Klecz/1767
- Zdanie ósme: Klecz/1767
- Znaczenie wyrazów: Br/1848
- [Wstęp]: Marc/1833
- Словопроизведенiе [Źródłosłów]: Grub/1891
Słowo [...] 2. W starej tradycji terminologicznej - synonim czasownika, por. do dziś używany termin „słowo posiłkowe”.
Cytaty
Verbum – słowo: activum – sprawiące a. sprawujące; verbum substantivum – istotne, causativum – przyczynę dające, inchoativum – poczynające, anomalum – nierówne, neutro-passivum – rozne.
SŁOWO ‘wyraz, mowa; także gram.: czasownik’ (łącznie ok. 40 razy) [...] verbum Słowo, agere Sprawiać, pati Cirpieć aut neutrum żadne z tych significans znamionując (sv. partes oracionis) RN (k. tyt.); Sprawowanie, Słowo verbum (sv. De terminis in grammatica) RN (wykl. przednia) [...] adverbium i. allocutio przysłowie, ktore kładziemy wedle verbum ku wyjaśnieniu, co kusłowu przykładamy R b1v.
Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, aut agere, aut pati, aut neutrum significans.
Słowo w sobie zámyka czynić, cierpieć álbo być.
Części mowy wiele są? Ośm. Ktore? Imię, Namiástek, Słowo, Przysłowie, Uczesnik, Złączenie, Przekłádánie, Wdánie.
PArtes orationis quot sunt? Octo. Quae? Nomen, Pronomen, Verbum, Adverbium, Participium, Coniunctio, Praepositio, Interiectio.
Słowo co jest? Część mowy z czásem i osobą krom spadku spráwiáć nieco ábo cierpieć ábo żadnego z tych známionując.
VErbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona sine casu agere aliquid aut pati aut neutrum significans.
Verbum quid est? Pars orationis cum tempore et persona, sine casu, agere aliquid aut pati, aut neutrum significans.
Słowo co jest? Część mowy z czásem i osobą/ krom spadku spráwiáć nieco ábo cierpieć/ábo żadnego z tych známionując.
Verbum názywa się słowo lub część mowy, ktora przez czasy i osoby staczána bywa, znácząc co czynić abo przyjmowáć.
Słowo, lub verbum [...] eksprymuje i wyraża wszystkie ákćye, co się mogą czynić, jáko to aimer, kocháć [...]. Jest álbo w czásu (!) teraźniejszym, álbo w przeszłym, álbo w przyszłym.
Naprzod się tedy termin dzieli u Fráncuzow ná dziewięć części, to jest z dziewięciorákiégo terminu powstáje mowá. á té są: ártykuł, imię, záimek, słowo, uczęstnictwo, przysłowié, przekłádánié, przyłączenié i wtrącęnié, po Fráncusku l'article, le nom, le pronom, le verbe, le participe, l'adverbe, la préposition, et l'interjection.
Słowo jest część mowy, nachylájąca się przes sposoby czásy liczby i osoby. Dzieli sie rozmáicie. Naprzód względęm osoby, jest Osobisté i Nieosobisté. powtórnie względęm náchylánia jest Regulárné i Nieregulárné. po trzecié, względęm exystęncjéj jest istotné i Przymiótné. poczwarte względęm zgadzánia sie z inszymi częściámi mowy, jest Przechodzącé sie i uwolnióné. po piąté względęm rodzáju, jest Czyniącé, Cierpiącé, i Oddziélné. po szosté względęm zupełności, jest Obfitującé, Defektowé, i Średnié. po siódmé względęm sposobów, jest skóńczóné álbo Ográniczóné i Nieskóńczóné álbo Nieográniczóné.
Wszystek dyskurs jest komponowany z dziewiąciu części, ktore są.
Articulus, Nomen, Pronomen, Verbum, Participium, Adverbium, Praepositio, Conjunctio, Interjectio.
Artykuł, Imie, Namiestnictwo, Słowo, Uczestnictwo, Przysłowie, Prepozycya lub Przekładanie, Konjunkcya lub złączenie, Interjekcya lub Wtrącenie.
Le Nom, le Pronom, le Verbe, le Participe, l' Adverbe, le Preposition, la Conjonction, l'Interjection.
Słowo, Verbum, jest to, co wykłada i wyraża wszystkie akcje, co się mogą czynić, jáko to aimer kochać; chanter śpiewać; rire śmiać się [...].
Rowna tej wątpliwość jest o rządzeniu słow imionami: Na przykład: Pospolicie mowiemy, Dwoch mi powiedziało [...] Tu zdają się słowa źle rządzić imionami, gdy te w Rodzącym, albo w oskarżającym spadku kładę, ktore w mianującym położone bydź powinny: Dwaj mi powiedzieli.
Toż samo, co o Imionach mowiemy, twierdzić można o słowach: ponieważ z ruska-słowiańskiego Tworo, Tajo, Sochranijo, Sopratajo etc. mamy podobne polskie: Stwarzam, Taję.
Podział Grammatyki i Mowy. [...] P. Wiele jest rodzajow słow ktorych zażywamy w mowieniu? O. Ośm, ktore nazywamy częściami mowy. P. Ktore są te ośm części mowy? O. Imie czyli Nomen, Zaimek Pronomen, Słowo Verbum, Uczestnictwo Participium, Przekładanie Praepositio, Przysłowie Adverbium, Złączanie Conjunctio, i Wrzucenie Interjectio. Z ktorych pierwsze cztery albo się deklinują, albo koniugują.
(*) Nie sądzę tu być rzeczą potrzebną Poczynających dowcipy rożnicę między Nomen, Pronomen i Participium mieszać bardziej niżeli objaśniać; dosyć się to w przyzwoitym czasie wykona, kiedy Uczeń pojąwszy dobrze Nomen przyjdzie do dalszych części mowy. Wszakże niektórzy Grammatycy wszystkie te trzy części mowy pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.
Istota i podział Słowa. P. Co jest Słowo czyli Verbum? O. Jest słowo, ktore dopełnia sensu w mowie, wyrażając zdanie o jakiej rzeczy, lub jej położenie.
Mowa dzieli się na ośm części. I. Imie, po Łacinie Nomen [...] II. Zaimek, Pronomen [...] III. Słowo, Verbum , ktore dopełnia sensu w mowie, wyrażając jaką akcyą lub stan, w którym rzecz zostaje, np. piszę, siedzę. IV. Uczestnictwo, Participium [...] V. Przysłowie, Adverbium [...] VI. Łączenie, Conjunctio [...] VII. Przekładanie, Praepositio [...] VIII. Interiekcya, Interjectio [...].
Z tych ośmiu części mowy, te trzy: Imie, Zaimek, Uczestnictwo odmieniają się przez spadki; słowo odmienia się przez czasy i sposoby: ostatnie cztery nic się nie odmieniają.
Koniugacja jest odmienianie słow w ostatnich sylabach przez sposoby i czasy
Rożność między Nomen, Pronomen i Participium dosyć w przyzwoitym czasie pokaże się [...] Wszakże niektórzy Językow Mistrzowie wszystkie trzy części pod jednym Imieniem zawierają, dzieląc całą mowę tylko na Imie i Słowo.
Jeżeli zachodzi trudność, która się litera za którą ma w pisaniu położyć, szukaj, skąd to słowo pochodzi; obracaj w inszym spadku, liczbie, sposobie, osobie etc. a dojdziesz bez trudności
Ztąd wyłączyć potrzeba Е. w słowach (Verbum), gdzie uderżenie przenosi się z ostatnej sylaby na E. składające drugą sylabę ku końcowi: держу, trzymam, держишь trzymasz.
Wszystkie Rossyjskie rzeczenia dzielą się na ośm części, i do nich się odnoszą, które są: Imie (Nomen), Zaimek (Pronomen), Słowo (Verbum), Uczesnictwo (Participium), Przysłowie (Adverbium), Przekładanie (Praepositio), Łączenie (Coniunctio), Międzymiot (Interiectio).
Pochodzące od Słow (verbis) bardziej używają w Rodzącym У, i tym więcej one przyjmują, im dalej od Słowieńskiego języka odstępują [...] размахъ rozmach, размаху rozmachu.
CZĘŚĆ, III. o Słowie (De verbo). [...] Słowa (verba) rozdzielają się na Pierwiastkowe i Pochodzące. Pierwiastkowe od żadnej innej części mowy nie pochodzą, знаю znam, иду idę. Pochodzące rodzą się. 1.) z imion: странствую pielgrzymuję; 2.) z Zaimkow: сою przyswajam; 3.) z Przysłowiow: поздаю poznię; 4.) z Międzymiotów: охаю stękam, wzdycham.
Сажусь sadowię się, w Przeszłym doskonałym i przyszłym, także od dawnego słowa, сѣдаю siadam, przyjmuje, сѢлъ siadł, сяду siądę.
Partes Orationis. Części składające mowę. Nomen, Imie. Pronomen, Zaimek. Verbum, Słowo. Participium, Ucześtnik, albo, Imie-słow: iż ma uczestnictwo z słowem i z Imieniem. Adverbium, Przysłowek. Praepositio, Przedimek. Interiectio, wrzeszcz albo wykrzyknik. Conjunctio, spojnik.
O Słowie. Anglicy mają słowa czynné, biérné, nijakié i zaimkowé, te zaś osobisté abo nieosobisté, foremné abo nieforemné.
Mówiąc o Słowie wzgląd mieć będziemy, 1: Na użycie czasów, 2. Słów posiłkowych, 3. Na ich rząd, czyli składnią.
Części mowy greckiey jest 8: Rodzaynik, Imię, Zaimek, Słowo, Imiesłów, Przysłowek, Przyimek i Spoynik.
Słowa, co do znaczenia, dzielą się na pięć rodzajów.
Verbum quid est? słowo co jest? est pars orationis, jest część mowy, quae conjugatur, ktora się sprzęga, per modos, przez sposoby, tempora, czasy, numeros, liczby, et personas, i osoby, ùt scribo, jako piszę, laboro, pracuję, rogo, proszę, rogor, proszą mnie.
Części mowy nazywają się po polsku i po łacinie, jak następuje:
Iwsza: Wykrzyknik (Interjectio), np. ach! [...]
IXta: Słowo (Verbum), np. czytać, pisać, bić i t. d.
Chcąc słowa polskie, bądź to jednotliwe albo częstotliwe, bądź to dokonane albo niedokonane czasować, trzeba uważać na zakończenie trybu bezokolicznego.
Nazywam wyrazotwornią a nie zrodłosłowem dlatego, że ta część Grammatyki zawiera prawidła takie, które nauczają nie tylko jak się Słowa, ale jak się wszelkie wyrazy tworzą. Przez Słowo bowiem rozumie się w Grammatyce tylko same Verbum łacińskie.
Rozumiem, iż Grammatyka moja każdemu nad językiem polskim filozoficznie zastanawiającemu się, i dlatego miłą będzie, że zawiera rozmaite nowe uwagi o języku polskim, jakiemi są; owa o źródle języka polskiego, na k. 181, i rozbiór właściwości słów polskich na k. 91. Ta bowiem właściwość słów (verborum), nadaje taką doskonałość językowi polskiemu, przez którą on wszystkie inne celuje.
Mowa Polská pospolicie się skłádá z ośmiu części, jakiémi są: Imié, Zaimek, Słowo, Imiésłów, Przyimek, Przysłówek, Spojnik i Wykrzyknik.
Słowo jest wyráz odmienny przez tryby, czasy, liczby, osoby i rodzaje, czyli má trybowanié, czasowanié, liczbowanié, osobowanié i rodzaiowanié.
Imiésłów jest częścią imié, częścią słowo: odmiéniá się przez rodzaie, np. męski miany, żeński mianá, nijaki miané, przez liczby, np. pojedyn. miany, mnog. miani: przez przypádki , np. pierw. miany á é, drugi mianégo éj égo, trzeci mianému éj ému itd., czasém i przez stopnie, np. równy ukochany, wyższy ukochańszy, náywyższy nájukochańszy.
Imiésłów, że znaczy przymiot, więc w tém wszystkiém jest jednoż, co imié: że zaś odmiéniá się przez czasy, np. teraźniejszy dający, przeszły dany, przyszły mający dać lub mający być dany, w tém jednoż jest, co słowo.
Wszak mowa podzielona jest dotąd na ośm części, od lat 30 w kontusiki Polskie ustrojonych, w kolei, jak następują: 1) Imię, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłow, 5) Przysłowek, 6) Przyimek, 7) Spojnik, 8) Wykrzyknik.
Nie dobra też jest mianowka słowo, na oznaczenie Łacińskiego Verbum, ktore u starych Rzymian znaczyło także wszelkie słowo, a najszczegulni część mowy czasowaną.
Słowo (verbum) np. bhawati bywać, brawiti prawić, mówić.
Dwa są jeszcze słowa czyli posiłkowe avoir mieć, être bydź. Nazywają się tak, że się wszystkie słowa za pomocą ich Czasują.
Verbum. Słowo.
SŁOWO wyraża wszelką sprawę, czynienie, lub tym przeciwny skutek ze znaczeniem bycia złączone: np. orać, kwitnąć. Jako część zdania wyraża bytność czynienia lub skutku w rzeczu jakiej: np. rolnik orze, drzewo usycha. [...] Słowem, tę część mowy dlatego nazwano, że niby sama jest wyrazem zdanie czyniącym: jest ona bowiem najpotrzebniéjszą do wyrażenia myśli.
W każdém tedy Słowie zawierają się dwie części mowy, jedna malująca czynienie lub skutek, i służy na wydanie przymiotu myśli; druga wyrażająca bycie, a służy na połączenie tego przymiotu z rzeczą. Otoż jest przyczyna, dla czego Słowa łączą się w zdania z rzeczą bez pośrednictwa Słowa istotnego być.
Jeżeli od okoliczności w Słowach zawartej odejmiemy znaczenie z nią złączonego bycia, każde tym sposobem słowo przeistoczymy w tę część mowy, którą zowiemy Imiesłowem, to jest imieniem ze Słowa zrobioném.
Trzy są właściwie Słow rodzaje: jeden czynienie: drugi skutek czynienia, trzeci czynienie razem i skutek w jednej rzeczy malujących.
Wszystkie słowa nasze dzielą się na dokonane i niedokonane.
Każde słowo ze trzech składa się części: pierwsza zamyka w sobie Imie tej okoliczności czynienie lub skutek wyrażający, jaka się w każdém słowie znajduje: część tę Słowa Imiesłowem zowiemy: np. kochający, kwitnący, poruszony. Druga zajmuje w sobie toż samo Imie, Imiesłowem zwane, wraz ze znaczeniem bycia, czyli w związku ze słowem być, ale bez żadnego względu na rzecz lub osobę, do której by Imiesłow ten należeć miał: ta przeto część zamyka wyobrażenie tylko słowa, którą trybem bezokolicznym nazywamy: np. pracować, słuchać, kochać, zwiędnąć, kwitnąć, poruszać. Rozebrawszy go na szczególne wyrazy, toż samo wyrazimy tym sposobem: być kwitnącym i t. d. Trzecia część zamyka wyraz Imiesłowem zwany w związku ze słowem być, czyli wyobrażenie Słowa odniesione i przysądzone rzeczy jakiej, lub osobie: np. ja czytam, ty czytasz, las zazieleniał, róża kwitnie. Rozebrawszy na szczególne wyrazy, toż samo tak wyrazimy: ja jestem czytający, ty jesteś czytający, las stał się zielonym, róża jest kwitnącą. Ta część jest najważniejsza: wystawia bowiem Słowo w całem znaczeniu. Nazywamy ją czasowaniem, od okoliczności wyłącznie Słowom przynależnej wydania okoliczności czasu: lubo moglibyśmy ją nazwać Słowem zupełnem lub Zupełno-słowem.
Ze względu na Imiesłow w Słowie zawarty i na rzecz, której ma być przysądzony, trzy okoliczności Słowa wyrazić powinny: osob, liczb i rodzajow: ze względu zaś na Słowo być w nich zamknięte, dwie; czasu i trybow.
Wszystkie wyrazy, składające mowę polską, dzielą się na dwa główne szeregi: piérwszy wyrazów odmiennych, drugi wyrazów nieodmiennych; a każdy szereg podziela się na cztéry części, z których każda ma własne nazwisko. Te nazwiska są następujące: w szeregu wyrazów odmiennych: 1) Imie, 2) Zaimek, 3) Słowo, 4) Imiesłów; w szeregu wyrazów nieodmiennych: 5) Przyimek, 6) Przysłówek, 7) Spójnik, 8) Wykrzyknik.
Po imieniu najprzedniejsze jest w mowie ludzkiéj słowo, bo bez niego, nie byłoby zupełnéj myśli, czyli sensu; ponieważ nie byłoby takiego wyrazu, który znaczy sąd czyli zdanie o rzeczy; gdybym mówił np. człowiekiem, list twój, ci zegarek, nikt by mnie nie zrozumiał. Dopełniwszy zaś sensu przez przydane słowo, wyrażające sąd czyli zdanie o człowieku, liście, zegarku, każdy mnie zrozumie.
Słowa polskie, tak jak i inne części mowy, co do zewnętrznéj formy uważane, dzielą się na piérwotne […] i na pochodne […]; na niezłożone […]; złożone […] i dwa razy złożone […].
[...] Przymiotniki i słowa, w tém się zgadzają, że oboje za predykat służyć mogą. Ta jednakże między niemi zachodzi różnica, że przymiotnik bez łącznika, to jest słowa posiłkowego być obejść się nie może; słowo zaś nie potrzebuje go, bo go w sobie zawiera [...].
Niech późniéj przystąpią do tablic odmiany imion, [...], słów zaś przez formy czynną Atmanepadam i bierną czyli wzajemną Parasmênepadam (odemnie i przezemnie noga albo krok, czym) przez osoby, liczby, rodzaje, tryby, czasy i t. d. [...].
W téy mieszaninie tracą często wyrazy pierwiastkową swą naturę, i z odmiennych stają się w łączeniu nieodmiennemi: rzeczowniki, słowa lub zaimki z przyimkami, zamieniają się na wykrzykniki, przysłówki lub spojniki, np. przebóg, dajgobogu, wpodłuż, wszérz, wpoprzecz, nakrzyż, tojest [...].
Nadto uwagi tego autora [Jakubowicz], że słowo tylko być właściwie służy do twierdzenia czego o jakiéj rzeczy; że przysłówek nie, kiedy jest wyrazem osobnym, wyraża wzgląd przeciwny słowu być że każde słowo czyli czasownik, ma w sobie zawarte znaczenie słowa być i t. d.;
SŁOWA. Obacz Czasowniki, Tryb.
Mowa ludzka składa się z wyrazów. Wyrazy dzielą się na części mowy, a te są odmienne i nieodmienne. Odmienne 1. Rzeczownik [...] 2. Przymiotnik [....] 3. Zaimek [...] 4. Liczbownik [...] 5. Słowo [...] Imiosłów [...] 7. Przysłówek odmienny: pięknie, piękniej, najpiękniej, nieodmienny: nader, jeszcze, zgoła, Nieodmienne 8. Przyimek [...] 9. Spojnik [...], 10. Wykrzyknik.
Słowo (str. 5l) część mowy odmienna, i tak ważna, iż bez niego niepodobna wyrazić myśli.
III. CZĘŚĆ MOWY.
Słowo. żodys, znoczyie tay wis ka iszrożyie asaba dyrbancze, ir daykta dyrbta: o atsymaynu per asabas, kuriu ira trys l. p. ir tos paczios trys l. m.
Trzecią część mowy Słowo — co to iest słowo, podziały, czasowanie słów podług czterech form— o słowach zaimkowych — bezosobistych i t. p.
Główne warunki Szykowania wyrazów są: aby przymiotniki, imiesłowy, zaimki, słowa, nie zbyt odległe były od swoich rzeczowników [...]; nareszcie, aby wyrazy rządzone od rządzących, słowa od spójników, imiona rzeczowne od przyimków i t.p. nie były zbyt oddalone.
Słowa od rzeczowników tworzą się w następnym sposobie: np. babiéć i babić, zarybiać, ćmić, stronić, łupić [...].
Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.
Słowo jest to wyraz, który oznacza, że przedmiot jaki jest, że w pewnym czasie i sposobie działa, lub doznaje działania [...].
Słowa dzielą się najogólniéj na osobowe i nieosobowe [...]. Słowa dzielą się jeszcze ogólnie na pojedyńcze i złożone [...]. Słowa dzielą się jeszcze na prawidłowe, które się zmieniają podług ogólnych prawideł [...], na wyjątkowe, które się zmieniają podług prawideł wyjątkowych, to jest odnoszących się tylko do pewnego szeregu słów [...], na nieprawidłowe, które nie mogą być podciągnięte pod żadne prawidła [...]. Pod względem działania dzielą się słowa na czynne, bierne, nijakie i odnośne.
Słowa dzielą się jeszcze ogólnie na pojedyńcze i złożone, np. czytać, odczytać; na jednozgłoskowe i wielozgłoskowe; np. uczyć, kryć […]. Słowa dzielą się jeszcze na prawidłowe, które się zmieniają podług ogólnych prawideł
Klasyczna doktryna gramatykalna czasownik nazywa słowem, wiernie tłumacząc verbum. U nas słowo znaczy wszelki wyraz ustny. A że Łacinnicy lub Francuzi nie mogli utworzyć osobnego wyrazu technicznego, nie idzie za tém, abyśmy ich naśladowali.
Słowo jestto część mowy odmienna, wyrażająca działanie lub istnienie. Działanie albo może być wywarte przez przedmiot na co innego, albo nie wychodzić po za obręb przedmiotu, który je wywiera, albo być może zwrócone przez przedmiot na siebie samego, albo nareszcie wywarte na przedmiot przez co innego. [...] Słowo nie tylko twierdzi lub przeczy, że coś istnieje, działa na siebie lub wywiera na co innego swe działanie lecz oprócz tego wyraża jakim sposobem, kiedy, przez kogo, lub przez ilu to działanie dopełnia się, dopełnionem było, lub zostanie. Stąd wypada, że słowo wyrażając te wszystkie okoliczności, odmieniać się musi przez tryby, czasy, osoby i liczby.
Słowo ściśle mówiąc jest zawsze to be; w zdaniach zaś gdzie go nie masz, można będące w nich słowo rozebrać na to be i imiesłów czas teraźniejszego. I tak powyższy przykład: Temperance preserves health, można przerobić na: Temperance is preserving health.
Przedmiot zdania wyraża się rzeczownikiem [...] zamiast rzeczowników używają się zaimki, przymiotniki, słowa, przysłówki, a nawet wyrażenia kilka wyrazów obejmujące.
W rossyjskim języku słowo być oznaczające istnienie [...] (глагол быть [...]) w czasie teraźniejszym nie używa się w liczbie mnogiéj.
Słowo w polskim języku biorąc ogólnie znaczy wszelki wyraz mający jakiekolwiek wyobrażenie: uważając zaś po grammatycznemu, słowo znaczy są czyli zdanie o rzeczy; gdyż ono właśnie okazuje stan w jakim znajduje się osoba, lub rzecz o któréj jest mowa, np. człowiek pracuje, pies szczeka, książka leży i t. d.
Słowo jako jest część mowy oznaczająca sąd czyli zdanie o rozmaitych rzeczach, tak téż dzieli się rozmaicie i ma różne nazwiska: 1. Słowa czynne [...]. 2. Słowa bierne [...]. 3. Słowa nijakie [...]. 4. Słowa zaimkowe [...]. 5. Słowa okoliczne [...]. 6. Słowa posiłkowe [...]. 7. Słowa względem swego pochodzenia są także rozmaite: a) Słowa piérwotne [...]. b) Słowa pochodne [...]. c) Słowa złożone [...]. d) Są także słowa pojedyncze, swojskie, cudzoziemskie i t. d. [...]. 8. Słowa względem swojéj odmiany czyli czasowania, dzielą się jeszcze następnie: a) Słowa osobiste [...]. b) Słowa nieosobiste [...].
Słowa polskie jakiegokolwiek bądź z poprzedzających gatunków, dzielą się jeszcze na: 1. Słowa niedokonane [...]. 2. Słowa dokonane [...]. 3. Słowa częstotliwe [...]. 4. Słowa jednotliwe.
Jak słowa mają rozmaite znaczenie i dzielą się na liczne gatunki, tak téż między częściami mowy mają najwięcéj odmian; gdyż odmieniają się przez tryby, czasy, osoby, liczby i rodzaje: wszystkie odmiany słowa razem wzięte zowią się: czasowaniem.
Nazwa dotychczasowa słowo, nie dając żadnego wyobrażenia o mianowanym przedmiocie, więzi w pęto gramatycznej reguły wielkość pierwotnego pojęcia, które ten wyraz w naszej mowie przedstawia, powinna być przeto zmienioną.
Z upadkiem słowa, przysłówek ostać się nie może.
Sprawomian [...] Słowo, (verbum).
Jeżeli orzecznikiem jest słowo czyli czasownik, tenże orzecznik swą formą, a mianowicie zakończeniem wyraża rzeczywiście cztery wymienione względy, t. j. osobę, liczbę, czas i tryb, jak to z przykładów dopiero co wymienionych widzimy.
Słowo czyli czasownik (verbum) wyraża zachowanie się osoby lub rzeczy, t. j. jéj czynność albo też jéj stan, np. ojciec nagradza, koń pędzi, kamień leży.
Słowem zaś albo Czasownikiem (verbum, Zeitwort) nazywamy tę część mowy, która wyraża czynność, stan, w ogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy.
„W sanskrycie i w językach z nim spokrewnionych są dwa szeregi piérwiástków; jeden z nich, bez porównaniá liczniejszy, obejmuje piérwiástki, s których rozwijają się słowa i jimiona (tak rzeczowne, jak i przymiotne), zostające ze słowami w braterskim i niezawisłym od siebie stosunku; pod względem pochodzeniá drugie nie rodzą się s piérwszych, lecz razem z niemi wynurzają się s tego samego łona [...]."
[...] Wszystkie atoli te znaczeniá schodzą się s sobą, jakoby w punkcie centralnym, w ogólnym znaczeniu wyrazu, tak że pospolicie w mowie naszéj wyráz i słowo znaczą jedno i prawie to samo. Lecz w gramatyce słowo (verbum, rhema) służy za názwę naukową (terminus technicus), oznaczającą jednę s części mowy. Słowo tedy, jako názwa naukowá, oznaczá nám w gramatyce byt, jistnienie, stán, czynność lub bierność jakiéj jistoty w danym czasie [...].
Nim przystąpim do nauki o spájaniu form omównych, zastanówmy się pierwéj, że każdá czynność, działanie, stán lub jakikolwiek objáw podmiotu, oznaczony częścią mowy nazwaną słowem, odbywá się w czasie obecnym, lub odbywáł się w czasie przeszłym, lub odbywać się będzie w czasie przyszłym. Stąd wypływá potrzeba jednolitych form słównych, oznaczających czynność, stán itd. podmiotu zachodzącą, zaszłą lub wydarzyć się mającą w tych trzech dobach czasu. Mámy zatym w mowie Jafetidów trzy formy słowa jednolite, lub złożone czyli omówne w niedostatku piérwszych, które nazywámy czasem teraźniejszym, przeszłym i przyszłym. Lecz czynność przeszłá mogła zajść w przeszłości i nie być skończoną, dokonaną, lub téż została cáłkiem skończoną i dokonaną, s tego powodu są dwie formy słowa jednolite lub omówne według ustroju każdego w szczególności języka, które nazywámy czasem przeszłym niedokonanym i czasem przeszłym dokonanym.
Słowo jest to część mowy odmienna, która wydaje sąd o osobach lub rzeczach, malując ich czynność, byt, albo stan, a gdy jest rozwinięte, pokazuje jeszcze osobę i czas.
Słowo jest to wyraz, oznaczający czynność, stan i byt, a w zdaniu zwykle jest orzeczeniem […].
Słowo w języku polskim jest siedmiorakie: czynne, zwrotne, wzajemnie-zwrotne, nijakie, posiłkowe, bierne, i czynno-bierne albo przymiotne.
Czasowniki czyli słowa są to takie wyrazy, które oznaczają czynność, byt, stan, wogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy, np. wiatr wieje, siostra szyje, brat czyta, uczeń uczy się, ojciec śpi, dom wali się, żołnierze walczą, ojciec rachuje, koń ciągnie, pies szczeka itd.
Jeżeli orzeczeniem jest słowo, to zgadzać się powinno z podmiotem w osobie i liczbie, a w czasie przyszłym, przeszłym i w trybie przypuszczającym, także i w rodzaju, np. (Ja) piszę. (Ty) czytasz. Brat uczy się. Nauczyciel będzie upominał. Siostry będą pisały. Żołnierze będą walczyli. Dziecię bawiło się. Siostra pisała. Bracia odjechali. Siostry odjechały. Państwo są w domu. Oboje są zdrowi.
Z głosek i syllab powstają wyrazy. [...] Dzielimy je zatem na 9 różnych klas, czyli tak zwanych CZĘŚCI MOWY. [...]
- liczebniki (numeralia),
- słowa czyli czasowniki (verba).
SŁOWO czyli CZASOWNIK (verbum) wyraża zachowanie się osoby lub rzeczy, t. j. jéj czynność albo też jéj stan, np. ojciec nagradza, koń pędzi, kamień leży.
SŁOWEM zaś albo CZASOWNIKIEM (verbum, Zeitwort) nazywamy tę część mowy, która wyraża czynność, stan, w ogóle zachowanie się jakiéj osoby lub rzeczy.
Słowo albo czasownik jest część mowy odmienna, która oznacza czynność, byt, istnienie: pracować, być, zostać, stać się i t. d. Słowo inaczéj nazywa się czasownikiem dlatego, że się odmienia przez czasy.
P. Jak się dzielą słowa co do wewnętrznego swego znaczenia? O. Słowa dzielą się na: czynne, nijakie, zaimkowe, zwrotne, dokonane, niedokonane, częstotliwe i bierne.
Pyt. A któreż są nie odmiennemi [częściami mowy]?
Odp. Następne: Przyjimki, że najczęściej kładą się przy jimionach, lub odnoszą się do nich.
2re Przysłówki, że przy słowach kładą się zwykle, lub przymiotnikach słowowych.
3cie Spójniki, spajające czyli łączące zdania i okresy, i czasem rozłączające takowe.
4te Wykrzykniki, że się wykrzykuje w strachu nagłym gniewie, radości, lub biedzie nagłej i t. d.
Oetinger Józef "Przeważają w naszym języku słowa czyli czasowniki; kiedy w niemieckim rzeczowniki mają przewagę; służące nie tylko do oznaczenia wprost przedmiotów zmysłowych; ale obok jinnych do wyrażenia wszystkich stosunków rzeczy, jich, przymiotów, czynności, zmian, ruchu i t. d.".
Wyrazy, oznaczające: czynność, stan albo byt osób, lub rzeczy czyli przedmiotów, nazywają się słowami. Ponieważ słowa odmieniają się, jak to zaraz zobaczymy przez czasy, więc zowią się także czasownikami.
По значенію своему всѣ слова польскаго языка раздѣляются на 9 частей рѣчи: [...] 5. Глаголъ, słowo [...].
§ 253. Pojęcie i podział słów. Słowo wyraża czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. czytam, niesiesz, strzeże, płynie, rośnie, leży, i t. d.
ą [...] w koniugacji: w osobie 3. l. m. wszelkich słów (czasowników), a więc: niosą, biorą, piszą, słuchają itd. oraz w imiesł. r. m. czynnych przeszłych; żął, ciął, ciągnął itd., w imiesł. teraźniejszych wszelkich czasowników: będąc, nosząc, mając itd., w imiesł. czynnym zaprzeszłym nieodm.; zażywszy, wziąwszy i w imiesł. czynnym ter. będąc, będący a e.
Słowo albo czasownik. § 48. Słowo jest to wyraz, oznaczający czynność lub stan pewnej osoby lub rzeczy; np. różne czynności ucznia mogą oznaczać następujące wyrazy: czyta, pracuje, spacerował, bawi się, odpowiedział itp. rozmaite stany drzewa mogą wyrażać następujące wyrazy: rośnie, kwitnie, więdnie, uschło, zmarzło, gnije, choruje itp.
Części mowy, któremi odpowiadamy na pytania: jak? odkąd? dokąd? jak często? ile razy? i t. d., a które służą do bliższego określenia czasowników (słów) i przymiotników nazywają się przysłówkami.
[...] jednakie są np. zaimek my i rozkaźnik słowa myć [...].
Są to: 1. rzadkie, np. pod Jasłem, bosso; 2. przypadki zależne rzeczownika las [...]; 3. formy słów v'iśeć i vėšać [...]; 4. formy czasu teraźniejszego słowa i ̯ėm [...].
System fonetyczny każdego języka ulega rozwojowi czyli zmianie. Jest to zjawisko elementarne i zasadnicze, a poucza nas o tem bezpośrednio zarówno zestawienie chronologiczne stanu dzisiejszego z ubiegłym, jak i zestawienie współcześnie istniejących narzeczy (w najszerszem tego słowa znaczeniu) danego języka.
Czasowniki (verbum, słowo), wyrazy oznaczające czynności lub stany.
Słowo, p. czasowniki; słowo osobowe, p. czasowniki III.
II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy): A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale); 2) ★zaimek (pronomen); 3) ★czasownik (słowo, verbum); 4. ★przysłówek (adverbium); 5) ★wykrzyknik (interiectio).
Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.
Terminologia Reguł [...].
Nomen proprium — imię własne, appellativum — pospolite, pronomen demonstrativum — namiastek ukazujący, relativum — powtarzający; verbum — słowo, adverbium — przysłowie, praepositio — przełożenie, coniunctio — słączenie, interiectio — wołanie.
Pierwsze próby stworzenia ojczystej terminologii zawierały Regulae grammaticales, regimina et constructiones z 1542 r. i wydanie A. Donata z r. 1583.
Terminologia Donata. Pronomen infinitum — namiestnik, namiastek niezamierzony, verbum — słowo, adverbium — przysłowie, praepositio — przekładanie, coniunctio — złączenie, interiectio — wdanie.
Praktyczny rezultat tego powoływania się na mistrza stanowi u Dobrackiego obok posługiwania się nowożytnymi terminami także ich słownik niemiecko-łacińsko-polski, zawarty w jednej edycji drugiego wydania jego gramatyki.
Terminologia [...].
Nomen substantivum proprium [...]; pronomen — namiestnik, namiastek, verbum — słowo, adverbium — przysłowie, praepositio — przełożenie, coniunctio — złączenie, interiectio — wdanie.
Zupełnie inaczej wygląda ona w gramatyce włoszczyzny A. Styli [...].
Nomen substantivum proprium — imię istotne własne [...]; verbum — słowo, adverbium numeri — przysłowie liczby, praepositio — przełożenie, prepozycyja (s. 29), coniunctio — złączanie, interiectio — wtrącenie, interiekcyja.
Nie spełniała tych postulatów nie w tym zresztą celu wydana gramatyka F. Menińskiego. Zrealizował je dopiero F. D. Duchênebillot.
Terminologia [...].
Nomen substantivum proprium — imię istotne własne [...]; verbum — słowo, adverbium — przysłowie, praepositio — prepozycyja, przekładanie, przełożenie (s. 4), coniunctio — koniunkcyja, interiectio — interiekcyja, wtrącanie, wtrącenie (s. 2).
Z języków nowożytnych wiek Oświecenia przynosi znaczne zainteresowanie językiem niemieckim, stąd zaczynają się pojawiać liczne przeróbki gramatyki J.K. Gottscheda [1766]. Już najstarsza z nich posiada nawet słownik terminologii rodzimej [...].
Nomen substantivum proprium — imię istotne własne [...], verbum — słowo, adverbium — przysłowie, coniunctio — łączenie, interiectio — interiekcyja, przekładanie.
Daleko więcej rodzimego słownictwa gramatycznego zawierał z natury rzeczy przeznaczony dla Szkoły Rycerskiej podręcznik W. Szylarskiego [...].
Nomen substantivum proprium — imię substantyw własne [...], verbum — słowo, adverbium numeri — przysłowie liczenia, coniunctio — łączenie, złączanie, praepositio — przekładanie, interiectio — interiekcyja.
Dla rosyjskiego napisał go [podręcznik] M. Lubowicz [...] .
Nomen substantivum proprium — imię ist(ot)ne [...], verbum — słowo, adverbium numeri — przysłowie rachunkowe; praepositio — przekładanie, coniunctio — łączenie, interiectio — międzymiot.
Fakultatywności rodzimej terminologii gramatycznej położył tamę podręcznik polszczyzny O. Kopczyńskiego [...].
Nomen substantivum proprium — imię rzeczowne [...]; verbum — słowo, adverbium — przysłówek, praepositio — przyimek, przełożenie (t. 1, przyp.), coniunctio — spójnik, interiectio — wykrzyknik.
Powiązane terminy
- części dyskursu
- części mowy nachylające się
- części mowy nakłoniebne
- części składające mowę
- część mowy
- część mowy odmienna
- część mowy staczająca się
- wyraz odmienny
- czasowana część mowy
- czasownik (verbum)
- czynnik (czasownik)
- głagoł (czasownik)
- słowa czasowe
- sprawomian
- sprawowanie
- werbum, verbum
- verb
- verbe (czasownik)
- verbum (czasownik)
- Verbum
- Zeitwort
- żodys (wsp. lit. veiksmažodis = czasownik)
- глагол
- aktywum
- *aktywum porządnie koniugujące się
- aktywum regulare
- czyno-ucześnictwo
- dwoiste słowa
- gatunki słów (genera verborum)
- passivum
- *recyprok
- słowa jednoosobiste
- słowa osób niemające
- słowa pochodzące (czasownik pochodny)
- słowa wzmagalne
- słowo activum
- słowo auxiliarne
- słowo bez-liczbowe
- słowo bez-rodzajowe
- słowo bezcechowe
- słowo bezczynne
- słowo bezokoliczne
- słowo bezosobiste
- słowo bezosobiste zaimkowe
- słowo bezprawne
- słowo bezprzyimkowe
- słowo bezspójkowe
- słowo bezwstawkowe
- słowo bierne
- słowo bierno-posiłkowe
- słowo bliskoznaczne
- słowo bytu
- słowo cechowe
- słowo chcące
- słowo ciągłe
- słowo cierpiące
- słowo cierpiętliwe
- słowo czasowe
- słowo czasowne
- słowo często dokonane
- słowo częstokrotne
- słowo częstotliwe
- słowo czyniące
- słowo czynne
- słowo czynne nieprzechodnie
- słowo czynne przechodnie
- słowo czynno-bierne
- *słowo czynno-posiłkowe
- słowo czynno-przechodnie
- słowo czynności powodującej
- słowo dążenia
- słowo dążliwe
- słowo defektowe
- słowo dokonane
- słowo dokonane chwilowe
- słowo dokonane ograniczone
- słowo dokonane wielokrotne nieograniczone
- słowo dokonawcze
- słowo doraźne
- słowo doskonałe
- słowo dwa razy złożone
- słowo dwuosobowne
- słowo dwutematowe
- słowo dwuzgłoskowe
- słowo foremne (czasownik)
- słowo formalne
- słowo formy częstotliwej
- słowo imienne
- słowo imiesłowowe z zaimkiem mi
- słowo imionowe
- słowo inchoatywne
- słowo irregularne
- słowo istne
- słowo istne nieskładane
- słowo istotliwe
- słowo istotne
- słowo jednoczasowe
- słowo jednokrotne przeszłe proste
- słowo jednolite
- słowo jednoosobowe
- słowo jednoosobowe z zaimkiem mi
- słowo jednoraźne
- *słowo jednosylabne
- słowo jednotematowe
- słowo jednotliwe
- słowo jednozgłoskowe (czasownik)
- słowo kauzatywne
- słowo konane
- słowo konieczne
- słowo konkretne
- słowo kontrahowane
- słowo krom osób
- *słowo krom person
- słowo ludowe
- słowo malujące
- słowo mówne
- słowo neutrum
- słowo nie prawujące się
- słowo niedążliwe
- słowo niedokonane
- słowo niedokonane ograniczone
- słowo niedokonane wielokrotne
- słowo niedoskonałe
- słowo niedostatnie
- słowo nieforemne
- słowo nieforemne (verbum anomalum)
- słowo nieograniczone
- słowo nieosobiste
- słowo nieosobowe
- słowo niepełne (czasownik)
- słowo nieporządkowe
- słowo nieprawidłowe
- słowo nieprzechodne
- słowo nieprzechodnie
- słowo nieprzechodnie czynności wzajemnej
- słowo nieregularne
- słowo nieregularnie staczające się
- słowo nierozwinięte
- słowo nierówne
- słowo nieskładane
- słowo nieskończone
- słowo niesprawiące
- słowo niezłożone
- słowo niezupełne
- słowo nijakie
- słowo noszące
- słowo obfitujące (czasownik mający dwa wzorce odmiany)
- słowo obojętne (czasownik)
- słowo odbite
- słowo oddzielne
- słowo odimienne (czasownik)
- słowo odkładające
- słowo odnośne
- słowo ograniczone
- słowo okoliczne
- słowo omowne
- słowo omowno-zwrotne
- słowo orzekające
- *słowo osobę znamionujące
- słowo osobiste (czasownik)
- słowo osobowe (czasownik)
- słowo osobowne
- słowo oznaczające akt woli
- słowo oznaczające czynność napełniania
- słowo oznaczające ruch
- słowo oznaczające stan lub czynność nieprzechodnią
- słowo passivum
- słowo pełne
- słowo personalne
- słowo pierwiastkowe (czasownik)
- słowo pierwotne (czasownik)
- słowo pierwszorzędne
- słowo płynne
- słowo pochodne (czasownik)
- słowo poczynające (inchoativum)
- słowo podmiotowe
- *słowo podpierające
- słowo podśrzednie
- słowo pojedyncze
- słowo pokładające
- słowo pokładne
- słowo pomocne
- słowo porządkowe
- słowo porządkowe cierpiące
- słowo porządkowe czyniące
- słowo posiłkowane
- słowo posiłkowe
- słowo posiłkujące
- słowo pospolite (rodzaj czasownika)
- słowo powtorzyste
- słowo półforemne
- słowo prasłowiańskie
- słowo prawidłowe
- słowo proste (czasownik)
- słowo przechodne
- słowo przechodnie
- słowo przechodzące
- słowo przeczące
- słowo przedniejsze
- słowo przemijające
- słowo przeszłe
- słowo przyczyną będące
- słowo przyczynę dające
- słowo przydane
- słowo przydawające
- słowo przyjmujące
- słowo przymiotne
- słowo przyszłe
- słowo reduplikowane pojedyncze
- słowo regularne
- słowo rozkazujące
- słowo równe
- słowo różne
- słowo rzeczowne
- słowo rzekomo przechodnie
- słowo składające (verbum deponens)
- słowo składane
- słowo skończone
- słowo skutkujące
- słowo spójkowe
- słowo sprawiące
- słowo sprawujące
- słowo starosłowiańskie
- słowo ściągające (się)
- słowo ściągające się
- słowo średnie
- słowo tematyczne
- słowo teraźniejsze
- słowo trójtematowe
- słowo trzeciego gatunku
- słowo trzeciego kształtu
- słowo trzecioosobne
- słowo trzecioosobowe
- słowo trzeciosobne
- słowo twierdzące
- słowo uczestne
- słowo uczestnicze
- słowo uczęszczalne
- słowo ułomkowe
- słowo ułomne
- słowo ułomno-czynne
- słowo umysłowe
- słowo urywkowe
- słowo uwolnione
- słowo wiążące
- słowo wielosylabne
- słowo wielozgłoskowe (czasownik)
- słowo wstępne
- słowo wyjątkowe
- słowo wyraźne
- słowo wyrażające czucie
- słowo wyrażające czynność nieprzechodnią
- słowo wyrażające stan w oderwaniu
- słowo wzajemnie-zwrotne
- słowo względne
- słowo względowe
- słowo wzorowe
- słowo wzywające
- słowo z prepozycji złożone
- słowo zaginione
- słowo zaimkowe
- słowo zbytkujące
- słowo zdrożne
- słowo zestarzałe
- słowo złączone
- słowo złożone (wyraz złożony)
- słowo złożone (czasownik złożony, derywowany)
- słowo złożone z prefiksem
- słowo zmysłowe
- słowo zwrotne
- słowo zwrotno-nieprzechodnie
- słowo zwrotno-nieprzechodnie czynności wzajemnej
- słowo zwrotno-nieprzechodnie przedmiotowe
- słowo zwrotno-podmiotowe
- słowo zwrotno-przechodnie
- słowo zwrotno-przechodnie czynności wzajemnej
- słowo zwrotno-samoistne
- słowo życzące
- słowoczasownik
- sprawomian nieokreślony
- sprawomian określony
- verbum pomagające
- wyobrażenie częstoczyniące
- wyobrażenie doskonałe