of grammatical terms online
wyraz bezokoliczny
Quotations
[...] Wyrazy hortatus, napomɳáł, napoⴅináł są jimiesłowami, wyrazy zaś napoⴅinać, ermahnen są rzeczownikiem słównym, który nazywámy po staremu trybem bezokolicznym, prof. Małecki wyrazem bezokolicznym. Spółgłoskę m [...], jako téż formę słówną będę nazywámy słowem posiłkowym, prócz którego posługuje się także język nasz słowem mám, jako słowem posiłkowym.
Tryb bezokoliczny w gramatyce naszéj, jako z rodu swego rzeczownik słówny, który prof. Małecki nazywá wyrazem bezokolicznym, powinienby się włáściwie nazywać jimiesłowem bezokolicznym, albowiem w saméj rzeczy tak zwane łacińskie supina, których pogłos jest jimiesłowowy, tłumaczym na nasz język trybem bezokolicznym [...]; i na odwrót tryby bezokoliczne niektórych języków tłumaczym na nasz język jimiesłowem [...].
[…] Wyraz ten wyprawić dopełnia myśl, a więc jest dopełnieniem; on wyraża czynność, ale ma postać istotnika (prawie zawsze się kończy na ć) i równie jak istotnik jest w zdaniu dopełnieniem; on wyraża samo tylko znaczenie i niejako treść słowa, bez oznaczenia okoliczności czasu, osoby, liczby, rodzaju, i stąd nazywa się bezokolicznym trybem albo wyrazem słowa.
Bezokoliczny wyraz słowa ma postać rzeczownika, kończy się zwykle na ć, i w zdaniu jest dopełnieniem; wyraża samo tylko znaczenie i niejako treść słowa, bez oznaczenia okoliczności czasu, osoby, liczby i rodzaju […].
Rzeczowną postacią słowa jest wyraz bezokoliczny, np. bić, pić, uczyć się, kochać, chwalić.
Wyraz bezokoliczny czasownika kończy się na ć np. spać, chwalić, pisać, grać, czytać, śpiewać itp.
W tych formach słowa nie możemy odróżnić ani osoby, ani czasu, ani trybu: widzimy tylko pojęcia czynności; forma taka nie wyraża żadnéj okoliczności i nazywa się dla tego wyrazem bezokolicznym, albo krócej: bezokolicznikiem.
Na koniec pisać należy é we wszystkich tych razach, gdzieby dwuznaczność powstać mogła, a zatém: [...], pléć (wyraz bezokoliczny od pielę) — pleć (tryb rozkazujący od pleść).