terminów gramatycznych online
liczebnik
Liczebnik. Wyraz o funkcji wskaźnika ilości (liczby) przedmiotów, kolejnego miejsca w zbiorze przedmiotów.
Cytaty
[…] Piérwotná forma przyjimka o jest ob., jak tego dowodzą wyrazy złożone […]; jednakże ob w naszym języku nigdy się nie używá osobno, czyli rozłącznie, i zdaje się być tego samego piérwiástku, co liczebnik oba […].
W § 92 mówiliśmy o nágłosach wchodzących w skłád wyrazów złożonych, które po większéj części są przyjimkami; obecnie zaś rozwáżym rzeczowniki złożone, w których miejsce nágłosów zajmują piérwiástki i piérwotniki z jinnych części mowy, i jak takowe skłádają się ze sobą. 1. Niektóre s tych złożonych łączą się ze sobą bez spójki jako liczebniki: pół, np. półrólɳik [...], s których niektóre przyjmują pogłos k, jako to: półpanek [...]; albo téż przybiérają końcówkę e powstałą s kontrakcyji zakończeniá ije, a takie określają środek miejsca lub czasu przez piérwotnik oznaczonego [...].
[…] Liczebnikiem oznaczámy w mowie jilość czyli liczbę osób, zwiérząt lub wszelkich rzeczy zmysłowych, lub jistót w wyobraźni naszéj uzmysłowionych […].
O liczebniku "Dwa gołąbki razem żyły. [...] Takie wyrazy nazywamy liczebnikami [...] Liczebnik czyli imię liczbowe jest to wyraz, oznaczający liczbę czyli ilość istot, także ich porządek i kładzie się na pytanie ilu lub ile? który? iloraki? […]. Liczebnik podobnie jak przymiotnik w zdaniu jest określeniem.
Liczebniki dzielą się na oznaczone czyli dokładne, które szczególną ilość istot wskazują, czyli dokładnie wyrażają ilość istot […]; nieoznaczone czyli niedokładne, które w ogóle zbiór jakiś istot wskazują, czyli niedokładnie oznaczają ilość istot.
Liczebnik jest to część mowy odmienna, która służy do liczenia przedmiotów, która oznacza ilość przedmiotów lub ich porządek, np. jeden, trzy; dziesiąty, dwudziesty piąty.
Liczebnik odmienia się przez rodzaje, liczby i przypadki.
Liczebniki, inaczej liczbowniki, wyrażają bądź ilość czyli liczbę przedmiotów, jak: "jeden" tydzień, dwa dni, dwie godziny, trzy domy, dziesięć korcy, czterdzieści tomów, i t. p. i te nazywamy liczebnikami głównem; bądź porządek, według którego przedmioty po sobie następują; np. pierwszy tydzień, drugi dzień, druga godzina, trzeci dom, dwudziesta wiosna, setna rocznica, i t. p., i te noszą nazwę liczebników porządkowych.
Liczebnik jeden, jedna, jedno ma odmianę podług deklinacji zaimkowej.