Historical dictionary
of grammatical terms online

liczebnik

Language: polski
EJO 1999, 337-338 Contemporary definition

Liczebnik. Wyraz o funkcji wskaźnika ilości (liczby) przedmiotów, kolejnego miejsca w zbiorze przedmiotów.

Quotations

Język polski ma dziesięć części mowy: Rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, słowo, imiesłów, przyimek, przysłówek, spójnik, wykrzyknik.

Br/1848, p. 89 Definition

Liczebnik jest to część mowy, która oznacza liczby.

Liczebniki dzielą się na: 1. Główne. 2. Porządkowe. 3. Ułamkowe. 4. Zbiorowe. 5. Stosunkowe.

Nazwa: Liczeb-nik od Przymiotnika liczebn-y niby mieści w sobie pomysł możności być policzonym; dla tego słowo liczbow-e właściwéj Liczbow-ni-kiem nazywać.

I tak w wyrażeniu „kupiłem trzy tylko książki" przysłówek tylko położony przy liczebniku trzy, którego jest okréśleniem, czyni myśl niewątpliwą.

Szt/1854, p. 8 Definition

Liczebnik, czyli imię liczebne, jest nazwisko ilości, czyli mnogości, albo zbioru rzeczy, np. jeden człowiek, dwa konie, trzy stoły i t. d.

Liczebnik czyli imię liczebne jest nazwisko ilości czyli mnogości, albo zbioru rzeczy zmysłowych, lub umysłowych, żyjących, lub nieżyjących i t. d.; także rozmaitych stósunków i względów zachodzących w myśli ludzkiéj, np. dwaj mężowie, trzy gruszki.

Liczebniki [...] odmieniają się przez rodzaje, liczby i przypadki.

[…] Piérwotná forma przyjimka o jest ob., jak tego dowodzą wyrazy złożone […]; jednakże ob w naszym języku nigdy się nie używá osobno, czyli rozłącznie, i zdaje się być tego samego piérwiástku, co liczebnik oba […].

W § 92 mówiliśmy o nágłosach wchodzących w skłád wyrazów złożonych, które po większéj części są przyjimkami; obecnie zaś rozwáżym rzeczowniki złożone, w których miejsce nágłosów zajmują piérwiástki i piérwotniki z jinnych części mowy, i jak takowe skłádają się ze sobą. 1. Niektóre s tych złożonych łączą się ze sobą bez spójki jako liczebniki: pół, np. półrólɳik [...], s których niektóre przyjmują pogłos k, jako to: półpanek [...]; albo téż przybiérają końcówkę e powstałą s kontrakcyji zakończeniá ije, a takie określają środek miejsca lub czasu przez piérwotnik oznaczonego [...].

[…] Liczebnikiem oznaczámy w mowie jilość czyli liczbę osób, zwiérząt lub wszelkich rzeczy zmysłowych, lub jistót w wyobraźni naszéj uzmysłowionych […].

Kam/1870, p. 9 Definition

Liczebnik jest to część mowy nieodmienna, która pokazuje liczbę oznaczoną, lub nieoznaczoną, i odpowiada na pytanie ile?.

Liczebniki 5 i 11 bez rzeczownika. Osobowe męzkie. Rzeczowe męzkie. Żeński i nijaki. [...] Liczebniki z rzeczownikami. Osobowe. Zwierzęce. Żeński i nijaki.

O liczebniku "Dwa gołąbki razem żyły. [...] Takie wyrazy nazywamy liczebnikami [...] Liczebnik czyli imię liczbowe jest to wyraz, oznaczający liczbę czyli ilość istot, także ich porządek i kładzie się na pytanie ilu lub ile? który? iloraki? […]. Liczebnik podobnie jak przymiotnik w zdaniu jest określeniem.

Liczebniki dzielą się na oznaczone czyli dokładne, które szczególną ilość istot wskazują, czyli dokładnie wyrażają ilość istot […]; nieoznaczone czyli niedokładne, które w ogóle zbiór jakiś istot wskazują, czyli niedokładnie oznaczają ilość istot.

Liczebniki są to takie wyrazy, które służą do oznaczenia ilości czyli liczby osób lub rzeczy, albo też porządku, w jakim osoby lub rzeczy liczebnie po sobie następują, np. pięć koni, dziesięć książek, dwadzieścia drzew; pierwszy uczeń, szósty dom, dwudziesty dom. Liczebniki dzielą się na oznaczone i nieoznaczone.

Liczebnik jest to część mowy odmienna, która służy do liczenia przedmiotów, która oznacza ilość przedmiotów lub ich porządek, np. jeden, trzy; dziesiąty, dwudziesty piąty.

Liczebnik odmienia się przez rodzaje, liczby i przypadki.

Każdy wyraz, który oznacza pewną ilość czyli liczbę osób lub rzeczy, nazywa się imieniem liczbowém, albo krócej: liczebnikiem.

Liczebniki, inaczej liczbowniki, wyrażają bądź ilość czyli liczbę przedmiotów, jak: "jeden" tydzień, dwa dni, dwie godziny, trzy domy, dziesięć korcy, czterdzieści tomów, i t. p. i te nazywamy liczebnikami głównem; bądź porządek, według którego przedmioty po sobie następują; np. pierwszy tydzień, drugi dzień, druga godzina, trzeci dom, dwudziesta wiosna, setna rocznica, i t. p., i te noszą nazwę liczebników porządkowych.

Liczebnik jeden, jedna, jedno ma odmianę podług deklinacji zaimkowej.

y w końcówkach przymiotników, zaimków, liczebników i imiesłowów VI. i VII. przyp. l. p.(Zjazd Rej.): dobrym czynem, dobrym dziełem [...].

W języku portugalskim rozróżnia się dziesięć części mowy (partes do discurso):

1.rzeczowniki — substantivos, [...]

5.liczebniki — nomes numeraes [...].

Takie części mowy, które oznaczają liczbę osób lub rzeczy, albo też, w jakim porządku one po sobie następują, nazywają się liczebniki.

Liczebniki porządkowe i ilościowe (główne, ułamkowe, zbiorowe, wielorakie, mnożne) oznaczone i nieoznaczone.

Cechy przedmiotów oznaczają: Przymiotniki. dobry, biały, czysty... a oznaczają dokładnie. Jeżeli jednak przymiotniki nie oznaczają cech dokładnie np. taki, owaki, jaki? jakiś - nazywają się zaimkami. Oznaczające zaś liczbę lub porządek przedmiotów - liczebnikami.

Liczebniki. Zaliczono do rzeczowników (tysiąc, sto, itd.) i do przymiotników (pierwszy, setny...). (Szober). Ze względu na znaczenie dzielimy liczebniki na: 1. porządkowe (pierwszy, wtóry, setny...), 2. ilościowe, z pośród których wyróżniamy [...], 3. oznaczone (dziesięć, ośmnaście...), 4. nieoznaczone (mało, wiele, kilka...).

Przymiotniki określające dzielą się na:

1) Przedimkowe (articulares), [...].

7) Liczebniki (numeraes), o których mowa w następnej lekcji.

Liczebniki (numeraes).

Są to słowa, któremi oznaczamy liczbę osób lub rzeczy. Dzielą się w portugalskim języku na: Główne (cardinaes):

um, uma - jeden, no, na

dois, duas - dwaj, dwa, dwie

Liczebniki (numeralia) ★oznaczone i ★nieoznaczone: a)porządkowe (ordinalia), b)ilościowe: 1) ★główne (cardinalia), 2) ★ułamkowe, 3) ★zbiorowe, 4) ★mnożne, 5) ★wielorakie.

II. Wyrazy jako całości ze względu na znaczenie (części mowy):

A. Wyrazy ★samodzielne: 1. imiona (nomina): a) ★rzeczownik (substantivum), b) ★przymiotnik (adiectivum), c) ★liczebnik (numerale).

Kl/1939, p. 75 Definition

Najczęściej chyba spotykamy się z liczeniem, tzn. oznaczaniem ilości osób, rzeczy, w ogóle przedmiotów. Do tego celu służy liczebnik.

LICZEBNIK—NUMERALUL

Cardinale Ordinale

1.jeden pierwszy