Historical dictionary
of grammatical terms online

tryb

Language: polski
Etymology: niem. Trieb 'pęd, skłonność'
EJO 1999, 614 Contemporary definition

Tryb. Jest na ogół definiowany jako forma reprezentacji, czyli wykładnik "prawdziwościowej" postawy mówiącego względem wypowiadanej treści. Reprezentuje on modalny składnik semantycznej struktury zdania (modus).

Quotations

Jest pięć sposobów przez które słowa wyrażają działanie. Sposoby te zwane trybami, są następujące [...].

Sześć jest trybów w języku angielskim: bezokoliczny, oznajmujący, rozkazujący, łączący, możebny i warunkowy.

Tryb jest to samo co sposób, a sposobów czyli trybów wyrażania się mamy trzy główne: tj. bezokoliczny, oznajmujący i rozkazujący, a 4-ty podrzędny, łączący, który jeszcze inaczéj nazywa ją warunkowym albo życzącym.

Pięcioraki ten sposób wyrażenia bytu, stanu, czynności, podmiotu nazywamy trybami czyli sposobami, a odmianę zakończeń słowa dla wyrażenia tych pięciu sposobów nazywamy trybowaniem czyli odmianą przez tryby, sposoby.

Dla ożywienia naszej mowy, używamy zamienni, t.j. bierzemy jeden czas zamiast drugiego, lub jeden tryb zamiast drugiego.

Odmiana przez tryby [...] Przez tryby odmieniają się tylko słowa.

W każdej odmianie mamy pięć trybów — modos:

Indicativo — oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się).

Condicional — warunkowy, którym powiadamy, że coś mogło się dziać, ale jest niepewne, zależne od pewnego warunku: estudaria (uczyłbym się).

Imperativo — rozkazujący, którym się wyraża rozkaz, radę, prośbę upomnienie: estuda (ucz się)!

Subjunctivo lub conjunctivo — łączący, wyrażamy nim rzecz wątpliwą, czynność możliwą, zawisłą od drugiej; używa się go, gdy zdanie jest zawisłe od innego zdania: Si estudasse (gdybym się uczył).

Infinitivo — bezokolicznik, którym wyrażamy czyn, lub stan jakiejś rzeczy sposobem nieokreślonym.