terminów gramatycznych online
tryb oznajmujący
Tryb jest kategorią fleksyjną czasownika [...]. W obrębie tej kategorii gramatycznej tryb oznajmujący jest jej członem nienacechowanym [...] funkcjonalnie i morfologicznie; formy tego trybu oznaczają zwykle czynność traktowaną jako rzeczywista.
Cytaty
Czas Teraźniejszy Trybu Oznajmującego. Wyraża rzecz która się teraz staje.
[Verborum Modi] Indicativus. [Słow tryby] Oznajmujący.
Mamy jednakże 1) tryb oznajmujący, którego używamy na obwieszczenie, że sprawa lub okoliczność jaka, prawdziwie i rzeczywiście znajduje się w rzeczy, i do niéj całkowicie należy, np. mój przyjaciel jest pracowitym; ojciec kocha syna.
Tryb jest to pewna odmiana słów, stósująca się do pewnych okoliczności, z jakiemi sąd czyli zdanie o rzeczach jest połączone. [...] Mamy ich [...] pięć: bezokoliczny, oznajmujący, warunkowy, łączący i rozkazujący.
Tryb oznajmujący jest jasne wyszczególnienie sądu, czyli zdania o przeczy połączonego z okolicznościami czasu, osoby, liczby, rodzaju i t. d.; np. ja widzę, widziałem, będę widział i t. d. [...] Słowo położne w trybie oznajmującym z imieniem wyraźnym lub domyślnym, składa myśl zupełną i zrozumiałą, np. człowiek pracuje.
Tryb oznajmujący mieści w sobie czasów: siedm', razem niedokonanych i dokonanych.
Tryb oznajmujący wyraża stosunek rzeczywistości i usuwa wszelką niepewność i wątpliwość, np. Nauczyciel chwali ucznia. Ojciec kocha syna. Książka leży na stole. Rolnik orze rolę. Słońce wschodzi i zachodzi.
Zestawiwszy dwa wyrazy: kupiłem i kupiłbym, widzimy dwie formy jednego słowa, dwa sposoby wyrażenia, dwa tryby. Pierwszy nazywa się trybem oznajmującym, bo wyraża, oznajmia czynność rzeczywistą; drugi nazywa się trybem warunkowym, bo wyraża czynność warunkową, która zależy od okoliczności, warunków.
W każdej odmianie mamy pięć trybów — modos:
Indicativo — [tryb] oznajmiający, który wyraża czynność pewną, rzeczywistą: estudo (uczę się) [...].
I. — Ter - Mieć
Tryb oznajmujący
(Modo indicativo)
Czas teraźniejszy (Presente)
Tenho - mam
II. Formy słowotwórcze: 1. ★bezokolicznik (infinitivus); 2. ★imiesłów (participium) [...]; 3. ★tryb (modus) oznacza stosunek czynności do rzeczywistości i woli mówiącego: a) ★orzekający (oznajmujący, indicativus).